Οι γεωπολιτικές βλέψεις της Γερμανίας από το 1911 έως το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
και η γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας την 28ης Οκτωβρίου 1940
Γράφει ο Ταξίαρχος ε.α. Νικόλαος Νικολάου / Πτυχιούχος στο τμήμα «Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών» του ΕΚΠΑ με ειδίκευση στην Οθωμανολογία/Τουρκολογία, Αραβολογία και Ισλαμική Θεματολογία
Ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα η Γερμανία αναδεικνύεται στην ισχυρότερη οικονομική και στρατιωτική δύναμη της Ευρώπης. Το γεγονός αυτό δεν μπορούσε παρά να συσπειρώσει τις δύο άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, τη Γαλλία και την Μεγάλη Βρετανία, οι οποίες έδειχναν ιδιαιτέρως ενοχλημένες από τις κινήσεις του Γενικού Επιτελείου της Ραϊχχβερ.
Από γερμανικής πλευράς, η προοπτική της εμπλοκής της χώρας σε έναν ευρωπαϊκό πόλεμο μορφοποιεί τη θεωρία των δύο πολέμων: ενός πολέμου στο Δυτικό μέτωπο της Γαλλίας και ενός στο Ανατολικό εναντίον της Ρωσίας. Το σχέδιο Shliefen του 1905 με τις σημαντικές βελτιώσεις των οποίων έτυχε από τον Manstein στοχεύει ακριβώς στο να αποφύγει αυτό το ενδεχόμενο, προβλέποντας να συντρίψει πρώτα τους Γάλλους με μια κυκλωτική επίθεση, της οποίας η μία πτέρυγα θα κινείτο εναντίον των Παρισίων μέσω του Βελγίου, παραβιάζοντας την ουδετερότητα της χώρας αυτής, ενώ η δεύτερη θα επιτίθετο κατ’ ευθείαν εναντίον της Γαλλίας με κατεύθυνση προς το Παρίσι από Ανατολάς. Αμέσως μετά οι γερμανικές δυνάμεις θα επιτίθεντο εναντίον της Ρωσίας, της οποίας οι ένοπλες δυνάμεις δεν είχαν την ευελιξία, την υψηλή τεχνολογία και την ταχύτητα μετακινήσεως των αντίστοιχων γερμανικών.
Η σιδηροδρομική γραμμή Βερολίνου – Βαγδάτης, η οποία πρόλαβε να φθάσει μέχρι τις περιοχές της ανατολικής Μικράς Ασίας, έδειχνε σαφώς ποια ήταν τα γερμανικά επεκτατικά αυτοκρατορικά οράματα και υλοποιούσε ταυτόχρονα τους χειρότερους εφιάλτες μιας άλλης αυτοκρατορίας που ήθελε να ελέγχει απολύτως το δρόμο προς τις Ινδίες και τον Περσικό Κόλπο: Της Αυτοκρατορίας της Γηραιάς Αλβιώνος.
Ήδη από του 1897, ο Γερμανός γεωγράφος και πατέρας της Γεωπολιτικής Friedrich Ratzel (1844 – 1904) παρέστη μάρτυρας μεγάλων πολιτικών και οικονομικών επιτυχιών, κρατών όπως οι ΗΠΑ στην ξηρά και η Μεγάλη Βρετανία στη θαλάσσια αυτοκρατορία της, επιτυχιών που οφείλονταν κυρίως στην εκάστοτε μορφή της αμερικανικής χωρικής ανάπτυξης. Με λίγα λόγια ο Ratzel θεωρεί μοιραία, ότι οι διαστάσεις των ΗΠΑ προσδίδουν στη χώρα αυτή ένα μόνιμο δυναμισμό και υποστηρίζει ότι το «Δόγμα Μονρόε» των ΗΠΑ δεν ήταν μεμονωμένο γεγονός, ούτε βεβαίως ένα τυχαίο συμβάν και η αμερικανική ένωση καλύπτει το 30% της επιφάνειας του πλανήτη είναι ακόμα πιο επικίνδυνη, επειδή πρόκειται για μια συμπαγή δύναμη με υψηλό πολιτισμικό επίπεδο και με βάση τα παραπάνω συμπεραίνει ότι η Ευρώπη πρέπει να «εξαμερικανισθεί» και προτείνει η Γερμανία να αναλάβει στη δημιουργία μηχανισμών αυτοπροστασίας από τον «αμερικανικό κίνδυνο» και στη διαμόρφωση ενός νέου χάρτη της Κεντρικής Ευρώπης.
Ο Χίτλερ και το επιτελείο του, αντιθέτως, δεν ακολούθησαν απόλυτα τις προβλέψεις και τους στοχασμούς του Ratzel, αλλά ούτε και του άλλου Γερμανού γεωπολιτικού, του Κ. Haushofer, μελετητή του Ratzel, ο οποίος συνέστηνε συμμαχία της Γερμανίας με την Ιαπωνία και τη Ρωσία, για να υλοποιηθεί ο χώρος της Heartland. Ο ωμός και πρωτόγονος αντικομουνισμός και αντισλαβισμός του Χίτλερ, τον οδήγησε στη λανθασμένη από γεωπολιτικής άποψης αντιπαράθεση με την ΕΣΣΔ, παρόλες μάλιστα τις επίπονες και επίμονες προσπάθειες που κατέβαλαν, τόσον ο επί των εξωτερικών Υπουργός του, von Rimbendrop, όσο και το Γερμανικό Ναυαρχείο, προκειμένου να αποτρέψουν τη διάρρηξη της γερμανο-σοβιετικής συμμαχίας και να τον πείσουν για την πρώτιστη και αδιαμφισβήτητη αναγκαιότητα αναδείξεως της Γηραιάς Αλβιώνος σε «Κύριο Εχθρό» του Γ΄ Ράιχ. Ο Φύρερ σχεδίαζε να μετατρέψει τις σλαβικές περιοχές της Πολωνίας και της μείζονος ΕΣΣΔ (Ουκρανία, Λευκορωσία κλπ) σε περιοχές γερμανικού εποικισμού, όπου το «κατώτερο ανθρωπολογικώς» σλαβικό εργατικό δυναμικό θα υπηρετούσε τους «Άριους Αφέντες» προς όφελος του «χιλιετούς Ράιχ», του «Μείζονος Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου». Στο πλαίσιο αυτό η Γαλλία, η Ιταλία, όπως και οι σκανδιναβικές χώρες, έχουν συμπληρωματικό γεωπολιτικό ρόλο στο σχεδιασμό των θαλασσίων και χερσαίων δυνάμεων αντίστοιχα. Σημαντικότατο μέρος αυτού του γεωπολιτικού ρόλου στον σχεδιασμό των θαλασσίων δυνάμεων, δηλαδή των αγγλοσαξωνικών, έχει μέχρι σήμερα και η Ελλάδα, ως σημείο κλειδί της Μεσογείου, των Δαρδανελίων, του διαύλου του ανατολικού Αιγαίου και της νότιας ζώνης της Μεσογείου.
Η Ελλάδα ως «ναυτική διεθνής οντότητα» η οποία οφείλει την ύπαρξη της και την επιβίωσή της στη θάλασσα, ήταν ο μοναδικός κρίκος στο οριζόντιο – αγγλοσαξωνικής κατασκευής – βαλκανικό ανάχωμα στην κάθοδο των Χερσαίων/Ηπειρωτικών Δυνάμεων (Ρώσων ή/και Γερμανών) προς τη Μεσόγειο, τη στιγμή που η Τουρκία εξεδήλωνε την περιβόητη «επιτήδεια ουδετερότητα» της προς τη Ναζιστική Γερμανία αφού η Γιουγκοσλαβία και η Ρουμανία είχαν ψυχολογικά παραλύσει και εν πολλοίς παραδοθεί, η Βουλγαρία ήταν σύμμαχος της και η Ιταλία, με το αλβανικό της προτεκτοράτο επί της Βαλκανικής και το ιδεολογήμα της «Μεγάλης Αλβανίας» ως αιχμή του δόρατος που έπληττε τόσο το Βελιγράδι (Κοσσυφοπέδιο) όσο και την Αθήνα (Ελληνική Νότιος Ήπειρος ή κατά αυτούς «Τσαμουριά»), διεκδικούσε για λογαριασμό του φασιστο-ναζιστικού άξονα την ηγεμονία στη mare nostrum και τις πολύτιμες διόδους της Μεσογείου. Άλλωστε, ήταν η απόλυτη και βαθιά επίγνωση αυτών ακριβώς των αδήριτων γεωπολιτικών αναγκαιοτήτων και δεδομένων που έκαναν τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας, Ιωάννη Μεταξά, να λάβει σαφή και απερίφραστη θέση υπέρ των Δυνάμεων της Θάλασσας κατά τον επερχόμενο πόλεμο μεταξύ «αγγλικού (αγγλοσαξωνικού) συγκροτήματος» και «ηπειρωτικού συγκροτήματος» - και τούτο, βεβαίως, όχι την 3η πρωϊνή ώρα της 28ης Οκτωβρίου 1940, αλλά ευθύς εξαρχής ήδη από την 4η Αυγούστου 1936.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Μάζη Ιωάννη, Άρθρο , Μια εφαρμογή γεωπολιτικής αναλύσεως: η περίπτωση της Ελλάδας την 28ης Οκτωβρίου 1940 στο σύγγραμμα: Γεωπολιτικά Ζητήματα στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο. Εκδόσεις, Λειμών. Αθήνα, 2017.
Μηλιαράκη Πέτρου, Άρθρο: Η διπλωματία και η γεωπολιτική της 28ης Οκτωβρίου 1940. ΝΕΟΚΡΗΤΗ, 30 Οκτ. 2021. https://www.neakriti.gr/article/apopseis/1634607/i-diplomatia-kai-i-geopolitiki-tis-28is-oktovriou-1940/ ανακτήθηκε στις 9 Οκτ 2022.
Ήφαιστου Παναγιώτη. Άρθρο: Επέτειος 28ης Οκτωβρίου 1940: «Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940-1941: Το φαινόμενο του πολέμου, η εθνική ασφάλεια και η εθνική στρατηγική ενός κράτους στην πολιτική σκηνή. ΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ https://www.hereticalideas.gr/2020/10/epeteios-28-octovriou-ellinoitalikos-polemos-1940-41.html ανακτήθηκε στις 9 Οκτ 2022.