Πτυχιούχος στο τμήμα «Τουρκικών Μεσανατολικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών»/ ΕΚΠΑ με ειδίκευση στην Οθωμανολογία/Τουρκολογία, Αραβολογία/Ισλαμική Θεματολογία και Γεωπολιτική
Τον Φεβρουάριο 2023 συμπληρώνεται ένας χρόνος που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στην Ουκρανία είναι δύσκολο κανείς να βγάλει άκρη για το τι ακριβώς συμβαίνει. Μοιάζει σαν να είναι ένα τεράστιο μπλεγμένο κουβάρι συμμαχιών και αντιθέσεων, μικρότερων και μεγαλύτερων κινήσεων, που γίνονται ταυτόχρονα και είναι δύσκολο να εστιαστεί η προσοχή κάπου συγκεκριμένα. Το ουκρανικό ζήτημα αποτελούσε ανέκαθεν ζήτημα αντιπαράθεσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ως προς το σε ποια πλευρά θα ενταχθεί η Ουκρανία.
Στις 24 Φεβρουαρίου 2022 και ώρα 06:00 το πρωί, ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, ανακοίνωσε την έναρξη μιας «ειδικής επιχείρησης», όπως είπε χαρακτηριστικά, στην περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας, με σκοπό την προστασία των ρωσόφωνων πολιτών, που από το 2014, υποφέρουν από την καταπίεση και τη γενοκτονία από το καθεστώς του Κιέβου.
Για να καταλάβουμε λοιπόν, τι ακριβώς συμβαίνει στην περιοχή, ας κάνουμε μια ιστορική αναδρομή και να γυρίσουμε λίγα χρόνια πίσω για να δούμε πάνω σε ποιο έδαφος έχουμε αυτές τις εξελίξεις.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Ουκρανία μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, κήρυξε την ανεξαρτησία της. Ήταν ένα από τα ιδρυτικά κράτη της Σοβιετικής Ένωσης, οικοδομώντας τον υπαρκτό σοσιαλισμό. Μετά την κατάρρευση και την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, το 1991, άρχισαν να καλλιεργούνται προστριβές μεταξύ των εθνών που αποτελούσαν το ανατολικό συνασπισμό. Σε ότι αφορά την Ουκρανία, από τότε μέχρι και σήμερα, η χώρα βρίσκεται στο στόχαστρο τεράστιων ανταγωνισμών Δύσης και Ρωσίας.
Το 2004, στην Ουκρανία έγιναν οι προεδρικές εκλογές, τις οποίες κέρδισε ο φιλορώσος Βίκτωρ Γιανουκόβιτς. Η λεγόμενη «πορτοκαλί επανάσταση», ακύρωσε το αποτέλεσμα και πρόεδρος έγινε ο Βίκτωρ Γιούστσενκο, ο οποίος ήταν φιλοδυτικός. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, η Ρωσία διέκοψε τις προμήθειες του φυσικού αερίου στην Ουκρανία και τη μεταφορά του στην ΕΕ δύο φορές το 2006 και το 2009, όπου είχαμε τις δύο πρώτες ρωσο-ουκρανικές κρίσεις.
Το 2008, οι ΗΠΑ έκαναν προσπάθεια να συμπεριλάβουν την Ουκρανία και τη Γεωργία σε πρόγραμμα ένταξης στο ΝΑΤΟ, με τη Ρωσία να αντιδρά έντονα και τη Γαλλία και τη Γερμανία τελικά να μπλοκάρουν αυτήν την προσπάθεια. Δυο χρόνια μετά (2010) στις προεδρικές εκλογές αναμετρήθηκαν ο Γιανουκόβιτς και η μέχρι τότε πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Γιούλα Τιμοσένκο, η οποία είχε ως βασικούς της άξονες, την ένταξη της Ουκρανίας σε ΕΕ και ΝΑΤΟ. Πρόεδρος από αυτή την αναμέτρηση βγήκε τελικά ο φιλορώσος Γιανουκόβιτς, ο οποίος προσπαθούσε να ισορροπήσει ανάμεσα σε Δύση και Ρωσία. Το διάστημα 2012-2013 επί προεδρίας Γιανουκόβιτς υπογράφτηκαν συμφωνίες ύψους πολλών δις δολαρίων μεταξύ της Ουκρανίας και ενεργειακών κολοσσών της Δύσης (Chevron, Eni, Shell, ExxonMobil κλπ) για δικαιώματα ερευνών και εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Το 2013, λίγους μήνες πριν την υπογραφή της συμφωνίας σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ, η Μόσχα άσκησε τεράστια οικονομική πίεση στο Κίεβο, με αποτέλεσμα να «μπει» η συμφωνία στον «πάγο»! Στα τέλη του ίδιου έτους, ξεκίνησαν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις οδηγώντας σε πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης του Γιανουκόβιτς στις αρχές του 2014 με τα γνωστά αιματηρά γεγονότα στην πλατεία του Μαϊντάν. Ως «δύναμη κρούσης» αξιοποιήθηκαν οι φασιστικές και νεοναζιστικές οργανώσεις «Δεξιός Τομέας» και «Τάγμα του Αζώφ». Αποκορύφωμα της δράσης τους ήταν το κάψιμο του κτηρίου των Συνδικάτων στην Οδησσό στις 2 Μαΐου 2014, με αποτέλεσμα τον βίαιο θάνατο περισσοτέρων από 40 ανθρώπων.
Ύστερα από τα παραπάνω, η νέα κατάσταση στην Ουκρανία είχε περίπου ως εξής: Στα δυτικά της Ουκρανίας κυριαρχούσε η άποψη ότι η Ουκρανία πρέπει να δεθεί οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά με τη Δύση, τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, ενώ στην ανατολική Ουκρανία, ότι πρέπει να συνδεθεί με τη Ρωσία. Στο παραπάνω πλαίσιο, μετά από δημοψηφίσματα και προφανώς την επιρροή και την πίεση της Ρωσίας, η Κριμαία ενσωματώθηκε στη Ρωσία και οι φιλορώσοι της ανατολικής Ουκρανίας ανακήρυξαν ως «ανεξάρτητες» τις περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάσκ, στην Ανατολική Ουκρανία σχηματίζοντας έτσι δύο κράτη εν κράτη.
Το 2015, υπογράφηκε η Συμφωνία του Μινσκ, που προέβλεπε εκεχειρία μεταξύ των φιλορώσων και της κυβέρνησης της Ουκρανίας. Βέβαια αυτή η συμφωνία δεν τηρήθηκε μιας και το κράτος σε συνεργασία με τις παραπάνω οργανώσεις τρομοκρατούσαν τους κατοίκους των εν λόγω περιοχών της ανατολικής Ουκρανίας, οι οποίες από το 2014 και πιο πριν λήστευαν, δολοφονούσαν, βίαζαν και εκτελούσαν ρωσόφωνους πολίτες.
Ο σπουδαίος θεωρητικός του πολέμου Καρλ Φον Κλαούζεβιτς είχε πει κάποτε ότι ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα. Για να αποφευχθεί οποιοδήποτε μπέρδεμα, σε κάθε χώρα, η εκάστοτε κυβέρνηση ορίζει και διαλέγει τις συμμαχίες του κράτους, την εξωτερική πολιτική, με βάση τους δικούς της στόχους. Αυτό όμως πιθανόν να οδηγεί σε συγκρούσεις ή και συμφωνίες με τον γενικό πληθυσμό της εν λόγω χώρας. Στην περίπτωση της Ουκρανίας όμως, ο πληθυσμός έχει χωριστεί σε δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Ένα μέρος του επιθυμεί τη συμμαχία με τη Ρωσία και συγκρούεται με το άλλο μέρος που προτιμά τις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εξελίχθηκαν και όλα αυτά τα γεγονότα με αποκορύφωμα την εισβολή της Ρωσίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Άρθρο: Rusya bu sözlerle çalkalanıyor... Ukrayna savaşı itirafı ortalığı karıştırdı!HURRİYET, Ocak 31, 2023.https://www.hurriyet.com.tr /dunya/rusya-bu-sozlerle-calkalaniyor-ukrayna-savasi-itirafi-ortaligi-karistirdi-42212686 ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2023.