ΚΡΗΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Γράφει ο Υπτγος ε.α. Εμμανουήλ Λιατάκης
Η Κρήτη δεν χρειάζεται προλόγους, γιατί είναι έξω καρδιά, δεν έχει ταμπού, δεν έχει τίποτα να κρύψει, τις κάθε είδους συμπεριφορές της τις κουβαλά στα φτερά της Ιστορίας, είναι γνωστές, χαίρεται και καμαρώνει γι’ αυτές.
Η Κρήτη του μύθου, της παράδοσης, της Ιστορίας. Η Κρήτη των μεγάλων λογοτεχνών που συνέχισαν τους δρόμους που άνοιξαν οι μπροστάρηδες της αναγέννησης. Οι απόηχοι του Ερωτόκριτου, της Ερωφύλης, την εμπνευσμένων ποιητικών έργων της Κρητικής αναγέννησης ακούγονται πάντα είτε στις μαντινάδες ενός απλού λυράρη, απλού χωρικού, είτε στα κείμενα των μεγάλων σύγχρονων Κρητικών συγγραφέων, με κορυφαίους τον Καζαντζάκη και τον Πρεβελάκη. Η πηγαία, με τα πολλά θαυμάσια πετάγματα ποίηση αυτών των μαντινάδων, ενώ προβάλει ανάγλυφα τον πλούτο της παράδοσης που καλλιεργεί, μας αποκαλύπτει ταυτόχρονα την αυθεντικότητα κάθε λαϊκού δημιουργού.
Ο Κρητικός, ότι κάνει, μα οτιδήποτε κι αν είναι αυτό, πρέπει να το ζει με όλες του τις αισθήσεις, να διαπερνά το πετσί του, να διαποτίζει το αίμα του και να το μετατρέπει σε χαρά, λύπη, μοιρολόι και τραγούδι.
«Όλη μας η θάλασσα αργαλειός κι η Κρήτη κάθεται κι υφαίνει. Υφαίνει ιστορία και πολιτισμό, γράμματα και τέχνες, αρετές και αξίες, ανθρώπινες συμπεριφορές διαφορετικές και πλουτίζει το άχρωμο και άμορφο σκηνικό του Κόσμου». (Ν. Καζαντζάκης)
«Η Κρήτη είναι αγριοπερίστερο που ταξιδεύει στο κύμα, πρασινωπό και σταχτί και χρυσό και γαλάζιο, αφήνοντας πίσω του ένα ρυάκι κοκκινόμαυρο αίμα. Άλλος κόσμος η Κρήτη». (Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος)
«Η Κρήτη είναι μια γης καταμεσού του μελανού πελάγους. Η Κρήτη όργια και η παχιά και η τριγυρολουσμένη». (Ομήρου Οδύσσεια)
Η Κρήτη η ιδιόμορφη, αγέρωχη, ηρωική, η Ελληνική Μεγαλόνησος. Μαντηλοφορεμένη πλέει στο ταραγμένο Κρητικό Πέλαγος, περήφανη για την ιστορία της, αυστηρή για τις παραδόσεις της, σίγουρη για την ομορφιά της, γελαστή και γλεντζέδικη. Αγαπησιάρα η παντέρμη Κρήτη.
«Η Κρήτη αληθινά έχει κάτι το πανάρχαιο, το Άγιο, το πικραμένο και το υπερήφανο που έχουν οι χαροκαμένες μάνες που γέννησαν παλληκάρια. Έχει τόσο πολύ πολεμήσει και υποφέρει η Γης ετούτη, έχει τόσο πολύ συνηθίσει το θάνατο, που τον ξεφοβήθηκε πια και μπορεί να γελάει και να παίζει μαζί του». (Ν. Καζαντζάκης)
«Ο Κρητικός κι όταν πέφτει, από κάπου ψηλά πρέπει να πέφτει, για να έχει και η ήττα τη μεγαλοσύνη της». (Ν. Καζαντζάκης)
Όλη η Κρήτη είναι ένα ταμπούρι. Καλοδέχεται τον καλοπροαίρετο ξένο, μάχεται με πείσμα τον εχθρό. Μαθημένος να σκαρφαλώνει στις κακοτράχαλες μαδάρες, να πορεύεται ανάμεσα σε δυσκολοπερπάτητα φαράγγια, να πλαγιάζει με τ’ άρματα στο προσκεφάλι του. Ξέρει πως ολοένα πρέπει να αγωνίζεται για τη ζωή και τον θάνατο.
Γιάντα η Κρήτη διαφορά
έχει απ’ τσ’ άλλους τόπους
γιατί έχει αντάρτισσα καρδιά
και κουζουλούς ανθρώπους.
«Κουζουλός» λέγεται, και μάλιστα πολύ συχνά, κάποιος που έκανε ή προτίθεται να κάνει κάτι που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα όρια και από τις συνηθισμένες λογικές.
Την Κρήτη πρέπει να τη σκοτώσεις για να την πάρεις. Ζωντανή δεν παραδίνεται … και σκοτωμένη α ν α σ τ α ί ν ε τ α ι.
«Να ‘ταν το νησί μία μπαρουταποθήκη, θα τόχανε τινάξει στον αέρα τα παιδιά του, μια και έξω, από περίσσεια αγάπη». ( Παντέρμη Κρήτη, Π. Πρεβελάκης)
«Θαρρώ τίποτα δεν αγαπώ στον κόσμο σαν την Κρήτη. Όταν τη συλλογίζομαι, ορκίζομαι μέσα μου να μη κάμω ποτέ μου μία πράξη ταπεινή για να την ντροπιάσω». (Ν. Καζαντζάκης)