Με την ονομασία ‘Μάχη του Ρίμινι’ είναι γνωστή η κύρια επίθεση των Συμμάχων κατά τη διάρκεια της ιταλικής εκστρατείας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου , ως μέρος της ευρύτερης επιχείρησης με την κωδική ονομασία “Operation Olive” (=Επιχείρηση Ελαία) , δηλαδή της επίθεσης κατά της λεγομένης ‘Γοτθικής Γραμμής’ άμυνας των Γερμανών η οποία επεκτείνετο από την Πίζα έως το Ρίμινι στις ακτές της Αδριατικής , έχοντας συνολικό ανάπτυγμα 350 χιλιομέτρων , που διήρκεσε από τις 25 Αυγούστου έως τις 30 Σεπτεμβρίου του 1944.
Ποια ήταν όμως η κατάσταση στα μέτωπα του πολέμου πριν τον Σεπτέμβριο του 1944;
Μετά την πανωλεθρία της γερμανικής 6ης Στρατιάς του στρατάρχη Φρίντριχ Βίλχελμ Ερνστ Πάουλους στο Στάλινγκταντ , τον Φεβρουάριο του 1943 , την εκδίωξη των στρατευμάτων του Africa Corps του στρατάρχη Γιοχάινες Έρβιν Όιγκεν Ρόμελ από την Αφρική , τη μεγάλη γερμανική ήττα κατά τη μεγάλη αρματομαχία του Κούρσκ , τον Ιούλιο του 1943 , την ολοκληρωτική κατάληψη της Σικελίας , στις 17 Αυγούστου του 1943 και την Ιταλική Συνθηκολόγηση , στις 8 Σεπτεμβρίου του 1943 , που έγινε ταυτόχρονα με τη Συμμαχική απόβαση στο Σαλέρνο της Ιταλίας , φάνηκε ότι η ήττα των Γερμανών στον πόλεμο ήταν προδιαγεγραμμένη. Ο πόλεμος όμως θα διαρκούσε πολύ ακόμα.
Στις 22 Ιανουαρίου του 1944 τμήματα του αμερικανικού VI Σώματος Στρατού υπό τον στρατηγό Τζων Λούκας απεβιβάσθησαν στο ‘Αντζιο , ενώ στις 18 Μαΐου ολοκληρώθηκαν οι μάχες του Μόντε Κασίνο , με την πρώθηση των Συμμάχων έως τη ‘Γραμμή Γκούσταβ’ παρά τη λυσσώδη αντίσταση της επίλεκτης γερμανικής 4ης Μεραρχίας αλεξιπτωτιστών , της μεραρχίας Herman Göring και των μεραρχιών Γρεναδιέρων των SS του στρατάρχη Άλμπερτ Κέσσερλινγκ. Στις 4 Ιουνίου τα πρώτα αμερικανικά άρματα μάχης ‘Sherman M4A1’ έμπαιναν στη Ρώμη και δύο ημέρες αργότερα επραγματοποιείτο η μεγάλη απόβαση στη Νορμανδία. Ο Άξονας έχανε παντού τις μάχες , αφού και στην Ανατολή έναν μήνα αργότερα η USAAF θα βομβάρδιζε για πρώτη φορά τις Φιλιππίνες προκειμένου να αποβιβασθούν κατόπιν εκεί τα πρώτα στρατεύματα που θα απελευθέρωναν τη χώρα απλό την ιαπωνική κατοχή , ενώ στις 10 Σεπτεμβρίου του 1944 , τα σοβιετικά στρατεύματα του 2ου Λευκορωσικού Μετώπου θα έφταναν στην αριστερή όχθη του Βιστούλα , απωθώντας τα γερμανικά του αντιστρατήγου των SS Έριχ φον ντεμ Μπαχ Τσελέφσκι. Αυτή ήταν η κατάσταση του πολέμου στα σημαντικότερα μέτωπα , έως την ανακοπή της πορείας των Συμμαχικών δυνάμεων έμπροσθεν της ‘Γοτθικής Γραμμής’ άμυνας των Γερμανών , βορείως της Φλωρεντίας.
Κατά την επιχείρηση “Operation Olive” έλαβαν συνολικά μέρος 20 Συμμαχικές Μεραρχίες , με επικεφαλής τον Βρετανό στρατάρχη Χάρολντ Αλεξάντερ , ενώ τις γερμανικές μεραρχίες που αμύνοντο στη ‘Γοτθική Γραμμή’ διοικούσε ο στρατάρχης Άλμπερντ Κέσσερλινγκ. Η ευρύτερη ‘Μάχη του Ρίμινι’ χαρακτηρίσθηκε ως η μεγαλύτερη μάχη από υλικής πλευράς που έγινε ποτέ σε ιταλικό έδαφος , αφού πάνω από 1.200.000 στρατιώτες έλαβαν μέρος σ’ αυτήν και έληξε με νίκη των Συμμαχικών δυνάμεων , παρά του ότι δεν επετεύχθη η αποφασιστική διάσπαση του γερμανικού μετώπου. Μετά τις μάχες και λόγω της επιτυχημένης συμμετοχής της στις επιχειρήσεις , η ελληνική 3η Ορεινή Ταξιαρχία έλαβε τιμητικά την ονομασία ‘Ταξιαρχία του Ρίμινι’.
Η ελληνική 3η Ορεινή Ταξιαρχία , συνολικής δύναμης 3.377 ανδρών υπό τον συνταγματάρχη Πεζικού Θρασύβουλο Τσακαλώτο (1897-1989) , συνεκροτήθη στο στρατόπεδο ‘Ινσαρίγιε’ του Λιβάνου την 1η Αυγούστου του 1944 μετά το αποτυχημένο εαμικό στασιαστικό κίνημα της 6ης Απριλίου του 1944 , από νομιμόφρονες προς την ‘εξόριστη’ Κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού αξιωματικούς και στρατιώτες. Από εκεί μετεφέρθη στην Τρίπολη του Λιβάνου και στο ‘Κέντρο Εκπαίδευσης Ορεινού Αγώνα’ του Σ.Σ.Μ.Α. (=Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής) για να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή της.
Η ταξιαρχία μετεφέρθη στον Τάραντα της Ιταλίας , στις 11 Αυγούστου και από εκεί έφτασε σιδηροδρομικώς στο χωριό Κατόλικα , 20 χιλιόμετρα νοτίως του Ρίμινι , όπου οι άνδρες της ανεπτύχθησαν στο παραλιακό μέτωπο , αρχικά υπό τις διαταγές της νεοζηλανδικής 2ας Μεραρχίας και εν συνεχεία υπό την καναδική 1η Μεραρχία. Οι Συμμαχικές δυνάμεις που θα επιχειρούσαν κατά των Γερμανών αποτελούντο από βρετανικά , Καναδικά , νεοζηλανδικά και τα ελληνικά στρατεύματα της 3ης Ορεινής Ταξιαρχίας , ως τμήματα της 8ης Στρατιάς της Κοινοπολιτείας υπό τον αντιστράτηγο σερ Όλιβερ Λις , σε από κοινού συντονισμό με την αμερικανική 5η Στρατιά του στρατηγού Μαρκ Κλαρκ. Η αμερικανική 5η Στρατιά θα επιχειρούσε στον δυτικό τομέα και η βρετανική 8η Στρατιά στον ανατολικό τομέα της ‘Γοτθικής Γραμμής’. Αποστολή της , ενταγμένης στην 8η Στρατιά , ελληνικής 3ης Ορεινής Ταξιαρχίας , ήταν η κατάληψη της πόλης του Ρίμινι , πόλης κτισμένης κοντά στην ακτή της Αδριατικής θάλασσας ανάμεσα στους ποταμούς Μαρέκια (ο αρχαίος Αριμίνος) και Αούζα , όπου θα αντιμετώπιζε τμήματα της γερμανικής 1ης Μεραρχίας Αλεξιπτωτιστών και της Μεραρχίας Τουρκομάνων του στρατηγού Τράουγκοτ Χερ.
Η κύρια δράση της ελληνικής ταξιαρχίας άρχισε το βράδυ της 14ης Σεπτεμβρίου , με τη συνδρομή διμοιριών Συμμαχικών πολυβόλων και τεθωρακισμένων. Την επομένη ημέρα οι ελληνικές δυνάμεις επετέθησαν στο αεροδρόμιο του Ρίμινι , το οποίο και κατέλαβαν μετά από τριήμερη μάχη. Στις 20 Σεπτεμβρίου οι δυνάμεις έφτασαν κοντά στην πόλη , με στόχο την κατάληψη θέσεων στον ποταμό Αουόζα , στην νότια πλευρά του Ρίμινι και των νοτίων οικισμών της πόλης του Ρίμινι. Κατόπιν σκληρών μαχών το 3ο Τάγμα της ελληνικής 3ης Ορεινής Ταξιαρχίας εξεδίωξε τις γερμανικές δυνάμεις που υπεστήριζαν την περιοχή Σάντα Μαρία ντε λε Κολονέλε και την 21η Σεπτεμβρίου κατέλαβε όλο το δυτικό τμήμα υψώνοντας την ελληνική σημαία στο Δημαρχείο της πόλης , ενώ το 2ο Τάγμα της ταξιαρχίας άρχισε επιχειρήσεις στο ανατολικό τμήμα της πόλης , όπου κατόπιν νικηφόρων επιχειρήσεων υποχρέωσε τον αντίπαλο να παραδοθεί. Την 19.30’ ώρα ο δήμαρχος του Ρίμινι παρέδωσε δια πρωτοκόλλου και άνευ όρων την πόλη του Ρίμινι στον διοικητή του 2ου Λόχου του 3ου Τάγματος , λοχαγό Μιχαήλ Αποστολάκη , σε κείμενο που συνετάχθη στην αγγλική , ιταλική και ελληνική γλώσσα. Κατόπιν , καναδικές και νεοζηλανδικές μονάδες απέδωσαν τιμές στην σημαία του τάγματος για την επιτυχή κατάληψη της πόλης.
Κατά τις 9 ημέρες που διήρκεσαν οι μάχες για την κατάληψη της ευρύτερης περιοχής του Ρίμινι , οι συνολικές ελληνικές απώλειες ανήλθαν σε 10 αξιωματικούς και 106 οπλίτες , ενώ υπήρξαν και 316 τραυματίες (23 αξιωματικοί και 293 οπλίτες).
Στις 9 Νοεμβρίου του 1944 ελληνική 3η Ορεινή Ταξιαρχία θα επέστρεφε στην Αθήνα , όπου κατά τον ‘δεύτερο κύκλο’ του συμμοριτοπολέμου τον Δεκέμβριο του 1944 , θα συμμετείχε στις Μάχες των Αθηνών, μαχόμενη στο Γουδί κατά της , δύναμης περίπου 4.000 ανδρών , 2ας Μεραρχίας Στερεάς Ελλάδος του Ε.Λ.Α.Σ. , την οποία θα απωθούσε , προξενώντας της μάλιστα και σημαντικές απώλειες.
* Ο Χρήστος Κονταρίδης είναι μέλος του Δ.Σ. της Ε.Α.Α.Σ. - πολιτικός επιστήμων/ιστορικός.