Η Μάχη της Περαχώρας
Γράφει ο Ταξχος ε.α. Στράτος Παπαναστασάτος , Τάξεως 1950
Με την ευκαιρία του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης το Μάρτιο του 1821, θα αναφερθώ σε μια σημαντική μάχη, η οποία διεξήχθη στην περιοχή του Ηραίου – Περαχώρα Κορινθίας στις 26 και 27 Σεπτεμβρίου 1822. Τη ζωντανή ιστορία της Εθνεγερσίας δεν τη βρίσκουμε μόνο στις γραπτές πηγές, ζουν ακόμη γύρω μας οι θρύλοι και οι προφορική παράδοση που αφηγούνται το μεγάλο ξεσηκωμό και συντηρούν την ασύγκριτη δόξα του ξεσηκωμού του 1821.
Η Περαχώρα είναι ένα μεγάλο χωριό με μακραίωνη ιστορία που βρίσκεται στις Δυτικές υπώρειες των Γερανίων ορέων στον επαρχιακό δρόμο που ξεκινά από το Λουτράκι και καταλήγει στον Κόλπο Αλκυονίδων. Η μάχη εκτυλίχθηκε στην ευρύτερη περιοχή Περαχώρας από 26 έως 28 Σεπτεμβρίου 1822 και ήταν ιδιαίτερα σημαντική για τη συνέχιση του Αγώνα του επαναστατημένου έθνους μας. Πολλοί νεότεροι ιστορικοί δεν έδωσαν ιδιαίτερη σημασία σε αυτήν, που ολοκλήρωσε το θαυμαστό έπος της Μάχης των Δερβενακίων λίγους μήνες νωρίτερα, 26 – 28 Ιουλίου 1822, κι είχε ως συνέπεια την καταστροφή της Στρατιάς του Δράμαλη.
Οι Τουρκαλβανοί που κυνηγημένοι από τους γενναίους του Θ. Κολοκοτρώνη έφθασαν στην Κόρινθο υπολογίζονται σε 17.000 πεζούς και καβαλαραίους, με περιορισμένα εφόδια και τροφές και τον ίδιο τον Σερασκέρη Δράμαλη (Μαχμούτ Πασάς της Δράμας) άρρωστο. Το επιτελείο του Δράμαλη που το αποτελούσαν σημαντικοί μπέηδες και πασάδες κατέστρωσε σχέδια προκειμένου να αντιμετωπισθεί η θλιβερή στρατιωτική καταστροφή.
Μεταξύ των σημαντικότερων αποφάσεων ήταν η κατάληψη της περιοχής των Μεγάλων Δερβενίων – Περαχώρας, ώστε να αποκατασταθεί η επικοινωνία με τα τουρκικά στρατεύματα της Ρούμελης για τον ανεφοδιασμό σε τρόφιμα, ζωοτροφές και πολεμοφόδια.
‘Έτσι άρχισε η εφαρμογή του τουρκικού σχεδίου, που προέβλεπε την κατάληψη της Περαχώρας και των Μεγάλων Δερβενίων. Τη νύκτα της 26ης Σεπτεμβρίου επιβιβάστηκαν σε 4 μεγάλα μεταγωγικά τουρκικά πλοία 8.000 πεζοί και καβαλαραίοι με τη συνοδεία τουρκικών πλοίων, τα οποία βομβάρδιζαν ασταμάτητα τις ακτές και σε βάθος. Αυτό το στράτευμα αποβιβάστηκε σε τρεις λιμενίσκους της περιοχής του Ηραίου. Το σχέδιο ήταν περίτεχνο: προέβλεπε κίνηση και από τον ημιορεινό χώρο του ακρωτηρίου Ηραίου και από την πεδινή περιοχή των Στραβών. Ενώ η απόβαση συνοδεύτηκε από σφοδρό κανονιοβολισμό στις ακτές από τα τουρκικά πολεμικά που συνόδευαν τη νηοπομπή.
Χωρίς χρονοτριβή κινητοποιήθηκαν για να αμυνθούν οι Περαχωρίτες και Δερβενοχωρίτες. Οι Τούρκοι άρχισαν την επίθεση από τα υψώματα του Άη-Δημήτρη και την περιοχή του Ασπρόκαμπου όπου είχαν οχυρωθεί πρόχειρα οι ντόπιοι. Η κύρια προσπάθεια όμως ήταν στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το γήπεδο ποδοσφαίρου της Περαχώρας και είναι ο πεδινός διάδρομος που οδηγεί κατευθείαν στο χωριό και την προαναφερθείσα διάβαση.
Εκεί όμως οι Περαχωρίτες είχαν οργανώσει την περιοχή και είχαν σκάψει υπόγειες στοές γεμάτες με μπαρούτι και ρετσίνι, τα λεγόμενα ‘λοτσάρια’. Την κατάλληλη στιγμή ανατίναζαν αυτά τα εύφλεκτα υλικά καθώς περνούσαν τα τουρκικά ασκέρια, ενώ παράλληλα φώναζαν από τα παρακείμενα υψώματα για την άφιξη στην περιοχή του Τουρκοφάγου Νικηταρά και έριχναν τεράστιες πέτρες στους επερχόμενους Τούρκους.
‘Όλα αυτά είχαν φοβερή επίδραση στο ηθικό των επιτιθέμενων Τουρκαλβανών που πανικόβλητοι εγκατέλειψαν το πεδίο της μάχης και κατέφυγαν στα πλοία τους, τα οποία τους επέστρεψαν καταισχυμένους στην Κόρινθο. Το ίδιο συνέβη και στα άλλα τουρκικά τμήματα που είχαν επιχειρήσει από τις περιοχές του ακρωτηρίου Ηραίου, των Στραβών και του Σχίνου.
Στην τόσο ένδοξη και με μεγάλη στρατιωτική βαρύτητα για τη συνέχιση του Αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων νίκη των Περαχωριτών δεν έχει δοθεί η δέουσα σημασία στη νεότερη Ιστορία. Η νίκη αυτή δεν επέτρεψε στα νικημένα στα Δερβενάκια στρατεύματα του Δράμαλη να φθάσουν στη Ρούμελη για ανεφοδιασμό σε πυρομαχικά, τρόφιμα και ζωοτροφές.
Φέτος, με την ευκαιρία του εορτασμού των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821 πραγματοποιήθηκε στην Περαχώρα Κορινθίας εορταστικό τριήμερο με κεντρική εκδήλωση την 26η Σεπτεμβρίου στην πλατεία των Ταξιαρχών. Αφηγητής ήταν ο γνωστός σε όλους Αλέξης Κωστάλας, που συγκίνησε με την απόδοση των κειμένων του Νικόλαου Γεωργίου, δασκάλου στο Δημοτικό Περαχώρας και εμπνευσμένου συγγραφέα. Το μουσικό έργο του Κερκυραίου αρχιμουσικού και συνθέτη Σπύρου Προσωπάρη εκτελέστηκε από τη Φιλαρμονική ορχήστρα του Δήμου Λουτρακίου – Περαχώρας – Αγ. Θεοδώρων, με σολίστ την Mezzo Soprano Μαίρη Νέζη και τον Βαρύτονο Διονύση Σουρμπή και τη Χορωδία Εκπαιδευτικών Choremus. Τον πανηγυρικό της βραδιάς εκφώνησε ο Δήμαρχος της περιοχής, Γ. Γκιώνης.