Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Γράφει ο Αντγος ε.α. Γκουγκουστάμος Ιωάννης, (π. Δντής ΓΕΣ/ΔΙΣ)
- Ο χαρακτήρας της Ελληνικής Επανάστασης.
Η επανάσταση των Ελλήνων το 1821 εξασφάλισε στο Έθνος, ύστερα από πολλούς αιώνες υποταγής σε ξένους κυριάρχους, ανεξάρτητη εθνική εστία.
Η Επανάσταση του 1821 ήταν προϊόν εθνικού κινήματος, το οποίο αναπτύχθηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα και τις πρώτες του 19ου,αν και οι καταβολές του ανάγονταν σε προγενέστερες εποχές.
Η Ελληνική Εθνική Παλιγγενεσία, όπως ονομάστηκε το εθνικό κίνημα των Ελλήνων, συγγένευε με τα εθνικά κινήματα της ίδιας εποχής που αναπτύχθηκαν στις ιταλικές και γερμανικές χώρες - οι οποίες αποτέλεσαν την Ιταλία και τη Γερμανία αντίστοιχα – στις βρετανικές αποικίες στη Βόρεια Αμερική – οι οποίες αποτέλεσαν τις ΗΠΑ – καθώς και στην προεπαναστατική και επαναστατημένη Γαλλία.
Το Ελληνικό εθνικό κίνημα ήταν πολιτικό κίνημα και αποσκοπούσε, όπως και τα αντίστοιχα κινήματα στην Ιταλία, τη Γερμανία και την Αμερική, όχι απλώς στην απελευθέρωση του έθνους και στη συγκρότηση ανεξαρτήτου εθνικού κράτους, αλλά στη σύσταση αντιπροσωπευτικής και ευνομούμενης πολιτείας. Από τα κυριότερα συστατικά στοιχεία του Ελληνικού εθνικού κινήματος υπήρξαν:
α. Η προβολή των Ελλήνων της εποχής ως απογόνων και κληρονόμων των αρχαίων Ελλήνων.
β. Η ταύτιση των Ελλήνων με τους άλλους Ευρωπαίους και η διάκρισή τους από τους Τούρκους.
γ. Η καταγγελία της τουρκικής κυριαρχίας ως παράνομης και της εξουσίας του Οθωμανού σουλτάνου ως αυθαίρετης.
δ. η προβολή του δικαιώματος των Ελλήνων να διεκδικήσουν την απελευθέρωσή τους από την κυριαρχία και την εξουσία των τούρκων και να συστήσουν ανεξάρτητη και ευνομούμενη πολιτεία στη βάση των αρχών της εθνικής αυτοδιάθεσης και της λαϊκής κυριαρχίας.
- Οργάνωση και έκρηξη της επανάστασης.
Την επανάσταση του 1821 προκάλεσε η ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας από τρείς Έλληνες, τρείς άσημους εμπόρους ή γραμματείς εμπόρων. Στόχοι των πατριωτών ήταν να κατηχήσουν στην εταιρεία όσο το δυνατόν περισσότερους σημαίνοντες Έλληνες, να αναθέσουν την ηγεσία στον Ιωάννη Καποδίστρια, υπουργό Εξωτερικών τότε της Ρωσίας, και μέσω αυτού να εξασφαλίσουν την υποστήριξη της κραταιάς και ομόδοξης χώρας του Βορρά.
Από τους τρεις στόχους οι ηγέτες της εταιρείας, πέτυχαν μόνο τον πρώτο. Ο Καποδίστριας αρνήθηκε να αναλάβει την ηγεσία. Αυτή δόθηκε εν τέλει στις αρχές του 1820 στον Αλ. Υψηλάντη, γόνο επιφανούς οικογενείας φαναριωτών στην υπηρεσία τότε του Ρώσου Τσάρου και Αξκό του Ρωσικού στρατού. Ο ρομαντικός πατριώτης δεν ήταν μάλλον σε θέση να εκτιμήσει τις πολιτικές πλευρές του εγχειρήματος και την τεράστια ευθύνη που ανέλαβε απέναντι στο Έθνος. Η υψηλή θέση του στον στρατό αλλά και στην κοινωνία της Ρωσίας καθιστούσε αληθοφανή τον ευσεβή πόθο των Ελλήνων της εποχής ότι η εταιρεία και ο Υψηλάντης είχαν την υποστήριξη της Ρωσίας. Άλλωστε με την έξοδό του στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες τον Φεβ. του 21, ο Υψηλάντης φαίνεται πως υπολόγιζε λιγότερο στην πρόκληση γενικής εξέγερσης, που οραματίζονταν ορισμένοι Φιλικοί και περισσότερο σε έναν Ρ/Τ πόλεμο, τον οποίο θα προκαλούσε η αναμενόμενη εισβολή Τουρκικών στρατευμάτων στις Ηγεμονίες και η εξίσου αναμενόμενη προσπάθεια της Ρωσίας να περιφρουρήσει το ιδιότυπο καθεστώς αυτονομίας τους.
Επαναστατικές εστίες που προκλήθηκαν από τους αποστόλους της εταιρείας σε πολλά μέρη της επικράτειας του Οθωμανού σουλτάνου, προκειμένου να επιτευχθεί γενική εξέγερση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και στις διάφορες άλλες περιοχές όπως, Πελοπόννησο, Μακεδονία, Ήπειρο, Θεσσαλία, Σ. Ελλάδα, νησιά του Αιγαίου, Κρήτη, Κύπρο κλπ, έβαλαν φωτιά στις Ευρωπαϊκές κτήσεις του σουλτάνου. Η αγριότητα με την οποία αντέδρασε ο τελευταίος στην πρόκληση των Ελλήνων απέτρεψε το ενδεχόμενο μεσολάβησης μεταξύ των δύο μερών, κατέστησε τους Έλληνες εμπολέμους και εν μέρει, έκρινε και την έκβαση της επανάστασης.
3.Η επανάσταση στις Ηγεμονίες
Ο Α. Υψηλάντης διέβη τον π. προύθο και εισήλθε στη Μολδαβία στις 22 Φεβ. 21. Στην πρωτεύουσα το Ιάσιο συνεργάσθηκε με τον Φαναριώτη Ηγεμόνα Μιχαήλ Σούτσο. Η κατάσταση στις δύο ηγεμονίες, τη Μολδαβία και τη Βλαχία ήταν περίπλοκη. Ηγεμόνευαν με σουλτανική εντολή Φαναριώτες, οι οποίοι διατηρούσαν στην υπηρεσία τους, πλήθος Ελλήνων και άλλων χριστιανών, της Βουλγαρίας, της Σερβίας κλπ και φυσικά της Μολδαβίας και της Βλαχίας. Αυτοί όλοι, έμποροι, διοικητικοί υπάλληλοι, ναύτες και φοιτητές των δύο Ελληνικών Ακαδημιών του Ιασίου και του Βουκουρεστίου, αλλά και πολλοί στρατιωτικοί στην υπηρεσία των δύο ηγεμόνων ,οι οποίοι ήταν γνωστοί ως «αρματολοί» ή «Αρναούτηδες», συνιστούσαν το ξένο στοιχείο των δύο ηγεμονιών από το οποίο ο Υψηλάντης και οι συνεργάτες του άντλησαν το ανθρώπινο δυναμικό της εκστρατείας του. Ένα ανομοιογενές πλήθος άνω των 6.000 ανδρών .Περίπου 2.000 ήταν Έλληνες εκ των οποίων 450 αποτελούσαν τον ΙΕΡΟ ΛΟΧΟ.
Χωρίς τη θρυλούμενη βοήθεια από τη Ρωσία και με την καταδίκη της επανάστασης στις δύο ηγεμονίες από τον αυτοκράτορα της Ρωσίας Αλέξανδρο Α΄, ο Υψηλάντης και οι συνεργάτες του ανέμεναν το μοιραίο: Την εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στις ηγεμονίες, που εκδηλώθηκε στις 30 Απρ.21 με δύναμη 30.000 ανδρών. Στη μάχη που έγινε στο Γαλάτσι την 1η Μαϊου, οι Έλληνες αμύνθηκαν με γενναιότητα, αλλά υποχρεώθηκαν να αποχωρήσουν από τον Προύθο με κατεύθυνση τη Ρωσία. Ήταν μια ΠΡΏΤΗ ΣΟΒΑΡΗ ήττα των Ελλήνων επαναστατών που προκάλεσε και σοβαρές απώλειες(άνω των 1200 νεκρών και τραυματιών) από τις υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις.
Η εισβολή των Τούρκων, επέδρασε διαλυτικά στα στρατεύματα, η έλλειψη σοβαρού πολεμικού σχεδίου και η ασυνεννοησία σε πολλά επίπεδα της Ιεραρχίας οδήγησαν τους Έλληνες επαναστάτες στην πρώτη μεγάλη σύγκρουση με τους Τούρκους κοντά στο χωριό της Βλαχίας Δραγατσάνι στις 7 Ιουν.1821.Αντιμέτωποι με υπέρτερες των τούρκων, οι Έλληνες οδηγήθηκαν σε πραγματική σφαγή.
Οι συνέπειες της καταστροφής στο Δραγατσάνι ήταν ολέθριες. Ο Υψηλάντης με τα απομεινάρια του στρατού κατευθύνθηκε προς τα σύνορα της Αυστρίας. Απώτερος σκοπός του ήταν να φθάσει διά της Αυστρίας στην επαναστατημένη Ελλάδα. Πέρασε τα σύνορα στις 15 Ιουνίου συνοδευόμενος από δύο αδέλφια του και τον πιστό του Αξκό Γ. Λασσάνη, αφού αποχαιρέτησε τον Γεωργάκη Ολύμπιο, τους διασωθέντες 100 περίπου Ιερολοχίτες και άλλους πιστούς του Αξκούς.
Ο Υψηλάντης δεν έφθασε ποτέ στην Ελλάδα. Πέθανε τον Ιαν. του 1828, έγκλειστος σε Αυστριακό φρούριο, απαρηγόρητος που δεν κατόρθωσε να φθάσει στη μαχόμενη Ελλάδα, όπου χάραζε ήδη η ελευθερία.
Τα υπολείμματα των Ελληνικών στρατευμάτων έδωσαν άλλη μία αποτυχημένη μάχη στις 17 Ιουν. Στο Σκουλένι της Μολδαβίας όπου έπεσαν και πολλοί Έλληνες αργηγοί, όπως ο Αθαν. Καρπενησιώτης. Ο Γεωρ. Ολύμπιος και ο Ιωαν. Φαρμάκης έγραψαν τον επίλογο της ηρωικής αλλά και τραγικής επανάστασης των Ελλήνων στις Ηγεμονίες. Αποκλεισμένοι στη μονή Σέκου, ο μεν Ολύμπιος έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη της μονής και παρέσυρε πολλούς τούρκους μαζί του στον θάνατο τον Σεπ. του 1821, ενώ ο Φαρμάκης συνελήφθη αιχμάλωτος μαχόμενος, στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη και αποκεφαλίστηκε.
- Η εδραίωση της επανάστασης.
Η Φιλική Εταιρεία ωστόσο είχε προετοιμάσει το έδαφος για τη μεγάλη ανάφλεξη.
Στα Καλάβρυτα στις 21 Μαρ. ,στην Καλαμάτα, στην Καρύταινα, στην Κυπαρισσία, στον Μυστρά, στο Άργος και το Ναύπλιο οι οπλαρχηγοί, οι προεστοί, οι ιερωμένοι κλπ, ξεσήκωσαν την Πελοπόννησο. Ταυτόχρονα σχεδόν (24 Μαρτ.), επαναστάτησε η Αν. Στερεά. Η Άμφισσα, το Γαλαξίδι, το Λιδορίκι, η Λιβαδειά κλπ. Ακολούθησαν τα νησιά του Αιγαίου, οι Σπέτσες, τα Ψαρά, η Ύδρα, η Σάμος και η Άνδρος. Το Πήλιο, τα Άγραφα, η Εύβοια, η Χαλκιδική, η Κρήτη, Η Δ. Στερεά, η Θεσσαλία, η Ήπειρος, η Νάουσα και ο Όλυμπος. Η Φιλική Εταιρεία ήταν η φωνή του αιχμάλωτου έθνους, στην οποία ανταποκρίθηκε το πανελλήνιο.
Από τις πρώτες αξιομνημόνευτες μάχες υπήρξαν η μάχη της Αλαμάνας (23 Απρ.1821) με τον Αθαν. Διάκο, που αντιμετώπισε τον θάνατο διά ανασκολοπισμού με γενναιότητα και μεγαλοψυχία. Η μάχη στο Χάνι της Γραβιάς με τον Οδ. Ανδρούτσο (8 Μαί.1821) και η μάχη στο Βαλτέτσι στο δρόμο από την Τρίπολη προς Μεγαλόπολη και Καλαμάτα με τον Θ. Κολοκοτρώνη και άλλους Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς. Τον Σεπτ. δε του ίδιου χρόνου κυριεύθηκε από τους επαναστάτες η Τριπολιτσά, το διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο των Τούρκων στην Πελοπόννησο.
- Οι πρώτες αντιδράσεις στην επανάσταση.
Ο σουλτάνος έκρινε πως ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε ΄δεν ήταν ξένος προς την επανάσταση των Ελλήνων και ότι δεν χρησιμοποίησε την εξουσία του να συγκρατήσει τους Έλληνες. Διέταξε τον απαγχονισμό του (Απρ. 1821) και επέτρεψε τη σφαγή πολλών επιφανών Ελλήνων της πόλης. Η σκληρή και αναιτιολόγητη αντίδραση του σουλτάνου εναντίον της θεσμοθετημένης ηγεσίας του Έθνους στερέωσε την επανάσταση, αφενός επειδή έπεισε και όσους από τους σημαίνοντες Έλληνες δίσταζαν να εξέλθουν από τη νομιμότητα και να στηρίξουν το εγχείρημα των Φιλικών, και αφετέρου επειδή προκάλεσε τη συμπάθεια του χριστιανικού κόσμου και την ανάπτυξη ισχυρού φιλελληνικού κινήματος, ενώ ανάγκασε και αυτές τις κυβερνήσεις των μεγάλων δυνάμεων να παραδεχθούν πως Έλληνες και Τούρκοι δεν ήταν εύκολο να συμβιώσουν στο εξής.
Βέβαια από την ανομολόγητη αυτή παραδοχή έως την παρέμβαση, το 1827, των μεγάλων δυνάμεων που έκρινε τελικά την έκβαση της Ελληνικής επανάστασης (Ναυμαχία του Ναυαρίνου Οκτ.27) χρειάστηκε να μεσολαβήσουν γεγονότα και εξελίξεις εν πολλοίς απρόβλεπτες.
Η πρώτη, φυσικά, αντίδραση των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης στην επανάσταση των Ελλήνων ήταν αρνητική, επειδή θεωρήθηκε ότι στρεφόταν εναντίον της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της εν γένει νομιμότητας και σταθερότητας. Η επαναστατική ηγεσία των Ελλήνων έσπευσε να υποστηρίξει ότι ο αγώνας των Ελλήνων ήταν νόμιμη επανάσταση εναντίον παράνομου ηγεμόνα, ότι οι Έλληνες είχαν υποδουλωθεί διά της βίας, αλλά δεν είχαν συνομολογήσει συνθήκη ειρήνης με τον Οθωμανό ηγεμόνα και κυρίαρχο, ότι δεν ήταν «αποστάτες», επειδή δεν είχαν υποταχθεί σε νόμιμη εξουσία και ότι η Ελλάδα δεν αποτελούσε νόμιμο τμήμα της Οθωμανικής επικράτειας. Η ελληνική επανάσταση αποσκοπούσε στην αποκατάσταση της νομιμότητας ,υποστήριξαν οι Έλληνες, επικαλούμενοι επί πλέον τις αρχές της εθνικής αυτοδιάθεσης και της λαϊκής κυριαρχίας.
Οι συντηρητικές και φιλελεύθερες αυτές θέσεις των Ελλήνων επαναστατών απευθύνονταν προς τις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης οι πρώτες, προς τη φιλελεύθερη διανόηση της ηπείρου οι δεύτερες, εξέφραζαν δε διαφορετικές ιδεολογικές και πολιτικές τάσεις στους κόλπους των επαναστατών. Οι φιλελεύθεροι διανοούμενοι και πολλά στελέχη της Φιλικής Εταιρείας πρόβαλαν τις φιλελεύθερες αρχές που είχαν προβληθεί από τους Αμερικανούς και τους Γάλλους επαναστάτες. Αντιθέτως, εκπρόσωποι των προκρίτων, των Ιεραρχών και των καπετάνιων εξέφραζαν συντηρητικές απόψεις.
- Η εξέλιξη τη επανάστασης.
Από την Πελοπόννησο είχαν αποσυρθεί ισχυρές τουρκικές στρατ. Δυνάμεις που μεταφέρθηκαν στην Ήπειρο εναντίον του Αλή πασά των Ιωαννίνων ο οποίος είχε επαναστατήσει εναντίον του σουλτάνου την Άνοιξη του 1820.
Η απόσταση από το κέντρο εξουσίας και της στρατιωτικής ισχύος, καθώς και η εθνική ομοιογένεια συνέβαλαν στην επικράτηση των επαναστατών στη Ν. Ελλάδα. Αντίθετα η εγγύτητα της Β. Ελλάδας συνέβαλε στην αιματηρή καταστολή της επανάστασης εκεί.
Την επανάσταση στη Ν. Ελλάδα στερέωσαν οι πρώτες μεγάλες στρατ. επιτυχίες ιδίως στην Πελοπόννησο. Κορυφαία στιγμή της επανάστασης υπήρξε η ολοσχερής καταστροφή της μεγάλης στρατιάς του Μαχμούτ πασά Δράμαλη στα Δερβενάκια (26-28 Ιουλ.1822) από τις Ελληνικές δυνάμεις υπό την ηγεσία του Θ. Κολοκοτρώνη.
Την επανάσταση στερέωσαν και οι καταστροφές που προκάλεσαν οι τούρκοι στην προσπάθειά τους να κάμψουν το ηθικό των Ελλήνων επαναστατών. Μία τέτοια καταστροφή πρωτοφανούς αγριότητας υπήρξε η καταστροφή της Χίου. Στην ξηρά αξιομνημόνευτη αναμέτρηση, υπήρξε το παράτολμο εγχείρημα του Σουλιώτη ήρωα Μάρκου Μπότσαρη τον Αυγ. του 1823, στο Κεφαλόβρυσο κοντά στο Καρπενήσι όπου και βρήκε τραγικό θάνατο.
Το 1824 κλήθηκε από τον σουλτάνο για να βοηθήσει τους τούρκους, ο Αιγυπτιακός στρατός, με επικεφαλής τον Ιμπραήμ πασά. Το 1825 ο Ιμπραήμ αποβιβάσθηκε στην Πελοπόννησο και κυριολεκτικά την ερήμωσε. Το 1826 οι δυνάμεις του Ιμπραήμ ενώθηκαν με εκείνες του Μαχμούτ Ρεσίτ πασά Κιουταχή, που πολιορκούσε το Μεσολόγγι, στην πόλη που είχε δεχθεί τον μεγάλο Άγγλο φιλέλληνα Λόρδο Μπάυρον και είχε θρηνήσει τον θάνατό του. Τον Απρ. του 1826 οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Εθνικού ποιητή Δ. Σολωμού πραγματοποίησαν ηρωική έξοδο. Η έξοδος του Μεσολογγίου (10/11 Απρ.1826) σήμανε και την αναζωπύρωση της φλόγας της επανάστασης. Σημαντική επιτυχία της επανάστασης υπήρξε και η νίκη του Γεωργίου Καραϊσκάκη στην Αράχοβα (24 Νοε. 1826) στην οποία στην οποία κατέστρεψε ολοσχερώς ισχυρό στράτευμα Αλβανών με επικεφαλής τον Μουσταφάμπεη.
- Η πολιτική συγκρότηση των Ελλήνων.
Στην Πελοπόννησο κυρίως, καθώς και στη Στ. Ελλάδα και στα νησιά του Αιγαίου, είχαν σχηματισθεί «εφορίες», «σύγκλητοι», «καγκελαρίες» και «διευθυντήρια», τοπικά επαναστατικά συμβούλια δηλ., υπό τον άμεσο έλεγχο των τοπικών αρχόντων, των παλαιών προεστών ή καπετάνιων. Από τα συμβούλια αυτά προήλθαν οι αντιπρόσωποι στις τρείς πρώτες τοπικές γερουσίες, στην Πελοποννησιακή Γερουσία, τον Άρειο Πάγο της Αν.Στ. Ελλάδος και τη Γερουσία της Δυτ. Χέρσου Ελλάδος.
Στο τέλος του 1821 συγκλήθηκε Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο και ψηφίσθηκε, τον Ιανουάριο του επομένου έτους, το πρώτο «Δημοκρατικό Σύνταγμα» της χώρας.
Η επικράτηση της Επανάστασης στη νότια Ελλάδα διευκόλυνε τη λύση του «Ελληνικού ζητήματος», επειδή η δημιουργία μικρού σε έκταση Ελληνικού κράτους δεν προκαλούσε σοβαρό ακρωτηριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δημιουργήθηκαν ωστόσο οι προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί η Μεγάλη Ιδέα (o όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Ι .Κωλέττη κατά την μνημειώδη αγόρευσή του στη βουλή στις 18/01/1844 για να δηλώσει την εθνική πολιτική της ενσωμάτωσης στο ελληνικό κράτος τουρκοκρατούμενων περιοχών όπου διαβιούσαν Έλληνες. Ο όρος έγινε συνώνυμος του ελληνικού αλυτρωτισμού).
Εξαρχής λοιπόν οι πραγματικότητες της νότιας Ελλάδας διευκόλυναν την ίδρυση ανεξαρτήτου και ομοιογενούς εθνικού κράτους των Ελλήνων. Οι πολιτικές και κοινωνικές πραγματικότητες της ίδιας περιοχής συνέβαλαν επίσης στη διαμόρφωση του πολιτεύματος που τελικά επικράτησε. Η συνταγματική και αντιπροσωπευτική πολιτεία, όπως διατυπώθηκε επίσημα στο «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος» (1822) αποτελούσε διακήρυξη και υπόσχεση μάλλον παρά πραγματικότητα. Οι διαμάχες για τον έλεγχο της εξουσίας προκάλεσαν βίαιες εμφύλιες συγκρούσεις που είχαν δυσμενή αντίκτυπο στη διεξαγωγή του πολέμου. Οι προσδοκίες δε των Ελλήνων για στήριξη του αγώνα τους από τις μεγάλες δυνάμεις συντέλεσαν στη δημιουργία των πρώτων ελληνικών κομμάτων («γαλλικό», «αγγλικό», «ρωσικό»).
- Η έκβαση της Επανάστασης.
Η νέα χώρα της Ευρώπης δεν ήταν εύκολο να αποκτήσει, πολίτευμα δημοκρατικό, δεδομένης της πολιτικής κατάστασης του τόπου και της διεθνούς συγκυρίας. Η Ελλάδα της εποχής απέκτησε πολίτευμα που ήταν εφικτό με τα τότε δεδομένα. Εφικτή ήταν και η λύση που εξασφαλίστηκε στο ζήτημα της ανεξαρτησίας και εδαφικής έκτασης της νέας χώρας(πρωτόκολλο Ανεξαρτησίας, 22 Ιαν./3 Φεβ. 1830).
Το πολίτευμα των Ελλήνων διαμόρφωσαν τελικά οι «φυσικοί ηγέτες» του τόπου, οι πρόκριτοι, οι αρχιερείς και οι καπετάνιοι, με τη συνδρομή των «προκομμένων» του έθνους, των λογίων. Αυτοί ήταν τότε οι «πολιτικώς ενήλικες» και αυτοί ήλεγχαν την επαναστατική εξουσία, αυτοί στήριξαν την επανάσταση, χωρίς την οποία στήριξη, μπορεί να θεωρηθεί βέβαιο ότι η επανάσταση θα είχε καταρρεύσει. Ήταν το «παλαιόν σύστημα» των προεστών και των αρχιερέων.
Συγκεντρωτικό και πατερναλιστικό, δυνάμει αντιπροσωπευτικό ήταν το «σύστημα» που παρέλαβε ο Ιωαν. Καποδίστριας, όταν έφθασε στην Ελλάδα το 1828, ύστερα από πρόσκληση της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης και τη συναίνεση των μεγάλων της Ευρώπης. Ο Καποδίστριας στο μικρό διάστημα της διακυβέρνησής του (δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο το 1831) έθεσε τις βάσεις της οικονομίας ,της δημόσιας διοίκησης και δικαιοσύνης, του στρατού και της εκπαίδευσης.
Προϊόν των καιρών και των πολιτικών συνθηκών που επικρατούσαν ήταν και η προικοδότηση της Ελλάδας με μοναρχικό πολίτευμα το 1832. Δεν ήταν το πολίτευμα αυτό αντίθετο προς την εκπεφρασμένη δια των αντιπροσώπων του βούληση του Ελληνικού λαού. Αντίθετη προς αυτή τη βούληση ήταν η απουσία Συντάγματος.
Ο πρώτος ηγεμόνας των Ελλήνων, ο Όθων, γιός του φιλέλληνα βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου των Βιτελσβάχων, έγινε δεκτός, σύμφωνα με όλες τις διαθέσιμες μαρτυρίες, ως μεσσίας, με ανακούφιση και ενθουσιασμό. Η ευτυχής κατάληξη του σκληρού δεκαετούς αγώνα για την Ελευθερία και ο ρομαντισμός που είχε εισβάλει ορμητικός στην Ελλάδα επέτρεπαν στους Έλληνες του νέου βασιλείου εκδηλώσεις ανυπόκριτης χαράς και αισιοδοξίας για το μέλλον.