Η Ανάδοχη Φροντίδα Ασθενεί.

Η Ανάδοχη Φροντίδα Ασθενεί.

Γράφει ο Ανχης (ΤΧ) ε.α. Αντώνιος Γκουτσίδης,    Υπεύθυνος ΚΑΑΥ/ΕΑΑΣ - Τεχνολόγος Ακτινολογίας & Ακτινοθεραπείας, Μεταπτυχιακός Διοίκησης και  Διαχείρισης Υπηρεσιών Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας (Master of Science in Health and Social Care Management)

  Αγαπητοί Συνάδελφοι, αγαπητά μας Μέλη, αγαπητοί μας Αναγνώστες.

  Η Ανάδοχη Φροντίδα – Foster Care (ή υιοθεσία παιδιών κατά τα κοινώς λεγόμενα, όπως λανθασμένα αναφέρεται), είναι ένα πολύ σημαντικό λειτούργημα στην κοινωνία μας. Η αναδοχή, έχει πιο ευρύτερη ανθρωποκοινωνική έννοια και δεν σημαίνει απλά και μόνο την υιοθεσία ενός παιδιού. Είναι η πληρέστερη προστασία της παιδικής ηλικίας και η αποφυγή των ανεπιθύμητων συνεπειών της ιδρυματικής ζωής και μακροπρόθεσμα, η επανένταξη του ανηλίκου, εάν αυτό είναι εφικτό και επιθυμεί το ίδιο, στη φυσική του οικογένεια ή ανάλογα στη φροντίδα του επιτρόπου του, μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν (Κράνης, 2012). Στις περιπτώσεις εκείνες που δεν μπορεί να επιτευχθεί η επιστροφή του ανηλίκου στη φυσική του οικογένεια, η λειτουργία της αναδοχής κατευθύνεται σταδιακά είτε στην επιμέλεια, είτε στην επιτροπεία, ή ακόμη και στην υιοθεσία του.

  Διαφορές Υιοθεσίας και Αναδοχής: Υιοθεσία είναι η νομική πράξη με την οποία ένα παιδί αποκτά την θετή του οικογένεια. Η νομική σχέση που έχει κάθε παιδί στη θετή του οικογένεια είναι η ίδια με αυτή της βιολογικής του οικογένειας. Στο υιοθετημένο παιδί κάθε νομικός και φυσικός δεσμός με την βιολογική του οικογένεια αποκόπτεται. Αποκτά το οικογενειακό επώνυμο της θετής οικογένειας, έχει κληρονομικά δικαιώματα και τη γονική μέριμνα ασκούν οι θετοί γονείς.

  Όταν ένα παιδί δεν είναι δυνατόν να ζει στη βιολογική του οικογένεια για μικρό ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αναζητείται μια Ανάδοχη Οικογένεια που θα διασφαλίσει την ομαλή ψυχοκοινωνική εξέλιξη του παιδιού σε οικογενειακό περιβάλλον και την αποφυγή της ιδρυματικής φροντίδας. Αν κατάλληλοι συγγενείς, είναι διαθέσιμοι, είναι προτιμότερο να γίνουν αυτοί ανάδοχοι γονείς. Η σχέση με τη φυσική οικογένεια διατηρείται και η επιστροφή σε αυτήν είναι ο στόχος, αν αυτό είναι προς το συμφέρον του παιδιού. Το παιδί διατηρεί το αρχικό του επώνυμο, τη γονική μέριμνα μπορεί να έχουν οι φυσικοί γονείς, οι ανάδοχοι γονείς, ή φορείς παιδικής προστασίας κατά περίπτωση¹⁰.

  Τα παιδιά εκείνα, τα οποία βρέθηκαν μέσα στην κοινωνία μας είτε χωρίς τους βιολογικούς τους γονείς, είτε σε οικογένειες οι οποίες δεν είναι ικανές να προσφέρουν την απαραίτητη προστασία και φροντίδα έχουν την ανάγκη μας. Αυτά τα παιδιά γίνονται ευάλωτα σε κάθε είδους εκμετάλλευση από τους επιτήδειους που επιδιώκουν κάτι τέτοιο (και υπάρχουν δυστυχώς πολλοί τέτοιοι, ειδικά στις μέρες μας). Από την άλλη έχουμε τους ανάδοχους γονείς, ο ρόλος των οποίων είναι πολύ σημαντικός, τόσο ως προς τη διεκπεραίωση της όλης διαδικασίας αναδοχής, όσο και ως προς τη «σωτηρία» θα λέγαμε των αθώων απροστάτευτων παιδιών που περιμένουν με λαχτάρα μια «θερμή αγκαλιά» και μια «ζεστή γωνιά». Ο ρόλος όμως των Ανάδοχων Γονέων δεν εξαντλείται στην ανατροφή ενός ευάλωτου παιδιού. Είναι καθοριστικός στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και κατ΄ επέκταση μιας περιοχής στην οποία δραστηριοποιούνται τόσο ο ίδιος ο ανάδοχος γονέας, όσο και το παιδί, το οποίο μεγαλώνει με τη φροντίδα του.

  Ο ιδρυματικός τρόπος ανατροφής των παιδιών, ως προνοιακό μέτρο προστασίας, έχει διαπιστωθεί από σχετικές μελέτες ότι οδηγεί στην καθυστέρηση των παιδιών αυτών στο γνωστικό τομέα, την αδυναμία πρόσληψης ερεθισμάτων και εφοδίων, την εκδήλωση εκτεταμένων συναισθηματικών διαταραχών και διαταραχών συμπεριφοράς, την εμφάνιση βλαβών στη συναισθηματική και ψυχική τους υγεία, τη μειωμένη ικανότητα αντιμετώπισης καθημερινών καταστάσεων της ζωής και την ελλιπή προετοιμασία για την κοινωνική ένταξη κατά την ενηλικίωση (Triseliotis και Κουσίδου, 1989).

  Τα τελευταία χρόνια, ο αριθμός των παιδιών που εισέρχονται στη διαδικασία της ανάδοχης φροντίδας έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Αυτό οφείλεται:

  1^ον) Τόσο στην επιδείνωση και στην αύξηση των κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που οδηγούν: οικογένειες με ανήλικα παιδιά σε κρίση, κακοποιημένα- παραμελημένα παιδιά, έκθετα παιδιά – τουλάχιστον μέχρι τον εντοπισμό των γονέων, παιδιά εξαρτημένων γονέων (χωρίς άλλο υποστηρικτικό περιβάλλον), παιδιά με αναπηρίες (μη αποδεκτά από τη φυσική ή ακόμα και τη θετή τους οικογένεια), παιδιά σε ειδικές καταστάσεις (προσφυγιά, φυσικές καταστροφές κ.λπ.), παιδιά που σήμερα βρίσκονται σε Ιδρύματα και

  2^ον) Στην ευαισθησία των πολιτών, καθώς και της πολιτείας με την ψήφιση του Νόμου 4538/2018 «Μέτρα για την προώθηση των Θεσμών της Αναδοχής και Υιοθεσίας και άλλες διατάξεις»⁹ που όμως έως σήμερα, δεν έχει τεθεί σε πλήρη ισχύ. Θεμέλιο του νόμου αυτού αποτελούν οι διαπιστώσεις σχετικά με την υπεροχή της ανατροφής των παιδιών σε οικογενειακό περιβάλλον, σε σχέση με τη διαβίωσή τους σε δομές κλειστή φροντίδας. Γι’ αυτό και βασική του επιδίωξη αποτελεί η αύξηση του αριθμού των υιοθεσιών και των αναδοχών και η μείωση των καθυστερήσεων που υπάρχουν στις τοποθετήσεις παιδιών σε οικογενειακά περιβάλλοντα (Περάκη, 2018).

  Είναι πολύ σημαντική εξέλιξη, καθώς ευαισθητοποιεί ακόμα περισσότερο τη δυνατότητα της αναδοχής, κάτι που δεν υπήρχε πριν. Βέβαια υπάρχουν ακόμα πολλά περιθώρια βελτίωσης. Η Πολιτεία έχει κάνει ένα ακόμα βήμα με την πρόβλεψη του πληροφοριακού συστήματος anynet.gr¹¹, το οποίο δίνει τη δυνατότητα υποβολής αιτήσεων για τη χορήγηση της οικονομικής ενίσχυσης της αναδοχής. Το πρόβλημα όμως είναι τόσο μεγάλο που όσα κι αν κάνει η Πολιτεία δεν επαρκούν για να απαλύνουν τον πόνο και τη δυστυχία αυτών των παιδιών.

  Το ελληνικό Σύνταγμα έχει αντίστοιχη φιλοσοφία και βαρύτητα με τα παραπάνω, τα οποία περιλαμβάνονται στα άρθρα 9 (παρ. 1β) και 21 (παρ. 1 και 3). Βάσει αυτών, «η ιδιωτική και οικογενειακή ζωή είναι απαραβίαστη» και «η οικογένεια…καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Κράτους». Οι παραπάνω διατάξεις ορίζουν τη σχέση του γονέα με το παιδί και αναγνωρίζουν τη συνύπαρξη αυτών των μερών, ως βασικό στοιχείο της φυσικής οικογένειας. Η μέριμνα των κρατικών αρχών να διασπούν την παραπάνω συμβίωση, μπορεί να λαμβάνει χώρα μόνο όταν η συνύπαρξη των παραπάνω κρίνεται επιβλαβής για το παιδί (Γεώργαρου, 2016).

  Μέσω του θεσμού της αναδοχής στην Ελλάδα, δίνεται η δυνατότητα της ανάληψης πλέον της καθημερινής φροντίδας των παιδιών που το έχουν ανάγκη, βγάζοντάς τα από τα ιδρύματα και δίνοντάς τους την υποστήριξη και αγάπη που χρειάζονται.

  Υπενθυμίζεται ότι ανάδοχος γονέας μπορεί να γίνει κάθε πολίτης ως μονογονέας, κάθε έγγαμο ζευγάρι και κάθε ζευγάρι που έχει σύμφωνο συμβίωσης χωρίς να λαμβάνονται υπόψη το φύλο, η θρησκεία και οι σεξουαλικές προτιμήσεις, με τις δεσμεύσεις του Ν.4538/2018⁹.

  Παρατίθενται ορισμένοι παράγοντες που θα μπορούσαν να διασφαλίσουν την επιτυχία της Ανάδοχης Φροντίδας¹²:

• Για κάθε παιδί που τοποθετείται σε ίδρυμα, θα πρέπει να καταρτίζεται άμεσα ο προγραμματισμός για το μέλλον του, με στόχο την αποϊδρυματοποίηση μέσω της οικογενειακής του αποκατάστασης.
• Ευαισθητοποίηση της κοινότητας και εκστρατείες ενημέρωσης για το θεσμό και το σκοπό της Ανάδοχης Φροντίδας.
• Ίδρυση φορέων πρωτοβάθμιας παρέμβασης για τη στήριξη των οικογενειών με πολλαπλά προβλήματα (κοινωνικά, οικονομικά, νομικά).
• Επαρκής στελέχωση και κατάρτιση των επαγγελματιών που εργάζονται στον τομέα της παιδικής προστασίας.
• Ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση της σχολικής κοινότητας σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών και την αποφυγή συμπεριφορών βίας.
• Διεπιστημονικές συνεργασίες με ιδρύματα τόσο για την αποτίμηση της καταλληλότητας των υποψηφίων ανάδοχων Γονέων, όσο και για τη στήριξη και μεταπαρακολούθηση όλων των σταδίων της Αναδοχής.

  Η απόφαση να γίνει κάποιος Ανάδοχος Γονέας μπορεί να είναι καθοριστική για τη ζωή ενός παιδιού, της οικογένειάς του, αλλά και ολόκληρης της περιοχής που ζει και δραστηριοποιείται.

  Η στιγμή που βλέπεις το χαμόγελο του Ανάδοχου Παιδιού, σου δημιουργεί πολύ δυνατά συναισθήματα (μαρτυρία Ανάδοχου Γονέα).

  Υγεία, Ευεξία με Κοινωνική Φροντίδα σε όλους μας …

Πηγές:

1. MacGregor, T., Rodger, S., Cummings, A., & Leschied, A. (2006) The needs of foster parents: A qualitative study of motivation, support, and retention. Qualitative Social Work.
2. Morgan, K. & Baron, R. (2011) Challenging behaviour in looked after young people, feelings of parental self-efficacy and psychological well-being in foster carers. Adoption & Fostering.
3. Seaberg, J. R. & Harrigan, M. P. (1997) Family functioning in foster care. Families in Society.
4. Whenan, R., Oxlad, M., & Lushington, K. (2009) Factors associated with foster carer well-being, satisfaction and intention to continue providing out-of-home care. Child and Youth Services Review.
5. Γεώργαρου, Ε. Γ. (2016) Η αναδοχή ως θεσμός κοινωνικής προστασίας των ανηλίκων. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
6. Κουσίδου, Τ. και Triseliotis, J. (1989) Η κοινωνική εργασία στην υιοθεσία και στην αναδοχή. Αθήνα: Εκδόσεις Κέντρου Βρεφών «Η Μητέρα»
7. Κράνης, Δ. (2012) Η αναδοχή ανηλίκου. Αθήνα: ΕφΑΔ 5
8. Περάκη, Β.Α. (2018) Δίκαιο Υιοθεσίας και Αναδοχής μετά τον Ν 4538/2018. Αθήνα: Νομική βιβλιοθήκη.
9. Νόμος 4538/2018 «Μέτρα για την προώθηση των Θεσμών της Αναδοχής και Υιοθεσίας και άλλες διατάξεις», (ΦΕΚ 85/16.05.2018, τ. Α΄).
10. https://paidi.gov.gr/thematikes/anadoxi/ (Πρόσβαση 07 Μαΐ 2022).
11. https://www.anynet.gr/pubnr (Πρόσβαση 07 Μαΐ 2022).
12. https://socialpolicy.gr/2022/02/ανάδοχη-φροντίδα-παιδιών-και-υποστήρ.html(Πρόσβαση 07 Μαΐ 2022).