Η σημερινή κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτελεί κομβικό σημείο στην πορεία της Ευρώπης. Η Τουρκική παραβατικότητα, ας μη μας ξεγελά η προσωρινή ύφεση, δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Είναι πλέον απειλή για ολόκληρη την Ευρώπη.
Με την Ελλάδα και Κύπρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε), την Τουρκία εκτός αυτής και παράλληλα με την υπάρχουσα ένταση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας – Γαλλίας, η Ευρώπη δεν μπορεί ή δεν θέλει να παίξει το ΄΄πρώτο βιολί΄΄ στην συμφωνική ορχήστρα της περιοχής.
Είναι δεδομένο πως η νοοτροπία αλλάζει πιο αργά από τα γεγονότα και ο ελληνικός λαός δεν έχει ακόμη εμπεδώσει τις αλλαγές γύρω του, αλλαγές σε ένα κόσμο που δεν επηρεάζεται πλέον μόνο από την δύση αλλά και από τις υπάρχουσες ισχυρές δυνάμεις της Ανατολής.
Η Κίνα , η Ρωσία και η έντονη προσπάθεια της Τουρκίας να καθιερωθεί ως περιφερειακή δύναμη της περιοχής, αυξάνουν την πίεση στο γεωπολιτικό σύμπλεγμα της νοτιοανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, περιοχή η οποία αποτελεί ζωτικό χώρο για την Ελλάδα.
Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας πρέπει να γίνουν ρεαλιστές και να αξιοποιήσουν τις υπάρχουσες δυνατότητες συνεργασίας με χώρες αξιόπιστες όπως η Ελλάδα, για την αντιμετώπιση του ρευστού περιβάλλοντος, το οποίο κάποιοι επιθυμούν να επιβάλλουν.
Τις προηγούμενες δεκαετίες, ίσως να είχε βάση η θεωρία ότι η διαφορές της Δύσης με ισχυρές Χώρες της Ανατολής, όπως η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν και η Ινδία είναι μεγάλες και δεν επιτυγχάνεται συμφωνία. Σήμερα το σενάριο αυτό έχει πλέον καταρριφθεί. Ανατολή και δύση έχουν συμφέρον να συνεργαστούν και να ξεφύγουν από νοοτροπίες ΄΄Ψυχρού Πολέμου΄΄.
Η Αμερικανική εξωτερική πολιτική βασίζεται σε ενιαίο σχεδιασμό με πλάνο δεκαετίας τουλάχιστον, ο εκάστοτε όμως Πρόεδρος έχει την διακριτή ευχέρεια του πως θα κινηθεί εντός του προδιαγεγραμμένου πλαισίου για τον γεωπολιτικό ρόλο των ΗΠΑ, θα το φτάσει στα ΄΄άκρα΄΄ η θα προτιμήσει ΄΄ήπια΄΄ πολιτική. Η νέα Αμερικανική Κυβέρνηση προσανατολίζεται σε μια σειρά κινήσεων που θα καταστήσουν την εμπιστοσύνη και θα βελτιώσουν το κλίμα στις σχέσεις Ευρώπης Αμερικής.
Σε μία, κατά την γνώμη μου κίνηση υψηλού συμβολισμού, το Αμερικανικό αεροπλανοφόρο Eisenhower, κατέπλευσε στην ναυτική βάση της Σούδας το Σάββατο 20 Μαρτίου 2021. Το αεροπλανοφόρο καλωσόρισε με ανάρτησή του ο Αμερικανός Πρέσβης στην Ελλάδα Τζέφρ Πράιτ. Θα επιστρέψει η Αμερική για να καλύψει το υπαρκτό πλέον κενό ασφαλείας στην περιοχή;
Η ιστορία έχει καταγράψει ότι η Τουρκία έπαιζε πάντα μεταξύ ανατολής και δύσης, όμως ποτέ δεν έγινε γέφυρα και ούτε πρόκειται να γίνει. Ο ρόλος της στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν του ΄΄επιτήδειου ουδέτερου΄΄ και τον έπαιξε ρεαλιστικά, ψυχρά και με επιτυχία. Μια εβδομάδα πριν από την από τη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης, ήρθε στο φως της δημοσιότητας η πρόταση Ζοζεπ Μπορέλ για την Τουρκία παρουσιάστηκε στην σύνοδο η οποία πραγματοποιήθηκε με τηλεδιάσκεψη την Πέμπτη 25/3/21 και Παρασκευή 26/3/21 περιλαμβάνει δε δύο (2) βασικά σημεία:
- Ανανέωση της συμφωνίας για το μεταναστευτικό προς όφελος της Τουρκίας, με προαπαιτούμενο όρο ΄΄Η Τουρκία ν΄ απέχει απο επανάληψη προκλήσεων ή μονομερείς πράξεις, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου΄΄. Επιβεβαιώνεται η αποφασιστικότητα της Ε.Ε, ΄΄να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία και τις επιλογές που διαθέτει, για την υπεράσπιση των κρατών μελών της.
- Εκσυγχρονισμό της τελωνειακής Ένωσης με την Ε.Ε, κατι που επιθυμεί πολύ η Ένωση, είχε όμως απειλήσει ότι θα μπλοκάρει η Γαλλία, λόγω της Τουρκικής Επιθετικότητας. Με την στήριξη της Γερμανίας, ο Ταγίπ Ερντογαν, κατάφερε για μια ακόμη φορά να αναδειχθεί σε σοβαρό συνομιλητή της Ε.Ε. Το μοναδικό ΄΄αγκάθι΄΄ για την Τουρκία, στην σύνοδο θα αποτελέσουν οι τελευταίες εξελίξεις με το Κουρδικό κόμμα και τον Βουλευτή του Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (HDP), Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερλίογλου.
Με τους 27 να δίνουν μια ακόμη ΄΄ευκαιρία΄΄ στην Τουρκία, χωρίς ωστόσο να προσφέρουν ΄΄λευκή επιταγή΄΄ , η ΕΕ συνεχίζει να έχει υπο παρακολούθηση την Άγκυρα μέχρι τον Ιούνιο, οπότε και αναμένεται να επανέλθει το θέμα για τελικές αποφάσεις. Τόσο για την Αθήνα, όσο και για την Λευκωσία, η τελική διατύπωση της κοινής δήλωσης της Συνόδου Κορυφής είναι μια νίκη, καθώς έχει οδηγό την έκθεση Μπορέλ και τις προηγούμενες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε σχέση με την Τουρκία και θέτει όρους και προϋποθέσεις για την πρόοδο της ΄΄Θετικής Ατζέντας΄΄.
Την δεκαετία 1990-2000 η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα της Ε.Ε. στην περιοχή και οι Βαλκάνιοι γείτονες την έβλεπαν ως την χώρα που είχε την δυνατότητα να υποστηρίξει και τις δικές τους Ευρωπαϊκές φιλοδοξίες. Ήταν η εποχή που σαν χώρα είχαμε «πρόσωπο» στα Βαλκάνια, οι φιλοδοξίες μας όμως για επέκταση και μονιμοποίηση της επιρροής στην περιοχή, κατέρρευσαν με ταχύτητα, στα χρόνια της μεγάλης οικονομικής κρίσης που ακολούθησε μετά το 2010. Το τραπεζικό σύστημα, ο «εθνικός πρωταθλητής» μας κατέρρευσε, οπότε η παρουσία του, ακόμη και στις μικρές αγορές της Αλβανίας, της Β. Μακεδονίας (FYROM) ή της Βουλγαρίας και της Σερβίας, ήταν αδιανόητη. Το κενό που δημιουργήθηκε, κάλυψαν άλλοι παίκτες, κυρίως όμως η Τουρκία ενισχύοντας την παλαιά πολιτική της για εδραίωση της παρουσίας της, ιδιαίτερα στα δυτικά Βαλκάνια, που παραμένουν ακόμη εκτός Ε.Ε.
Η ιδιαίτερη ενασχόληση του ΥΠ.ΕΞ. κ. Νίκου Δένδια με τα Βαλκάνια, αλλά και οι περιφερειακές εξελίξεις, δείχνουν ότι η Αθήνα προχωρά με βάση νέο σχέδιο για την περιοχή. Η Ελλάδα πέρα από τα καθαρά εθνικά συμφέροντά της, δηλαδή την ανακοπή της τουρκικής επιρροής, στην γειτονιά της, ευθυγραμμίζεται και με την γενικότερη στάση που έχουν διαφορετικοί παράγοντες. Οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν τα Βαλκάνια ως μία περιοχή που πρέπει να ενταχθεί στην γραμμή ανάσχεσης της Ρωσικής και Κινεζικής επιρροής. Η σύγκλιση συμφερόντων με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (Η.Α.Ε.), είναι γνωστή, ωστόσο επεκτείνεται και στα Βαλκάνια. Για τους Άραβες, η προσπάθεια προσεταιρισμού του μουσουλμανικού στοιχείου που κάνουν οι Τούρκοι στην γειτονιά μας, αποσκοπεί όχι μόνο στην αναβίωση της όποιας Οθωμανικής κληρονομιάς, αλλά και στην προβολή μιας διχαστικής εκδοσχής του Ισλάμ.
Η Ε.Ε βρίσκεται σήμερα σε ένα σταυροδρόμι και είναι η ώρα να αποφασίσει ποιόν δρόμο θα διαλέξει, ποιόν ρόλο θέλει να παίξει στην διεθνή σκηνή. Είτε θα αναδειχθεί σε ηγετικό γεωπολιτικό παίκτη, οδηγώντας την Τουρκία μπροστά στο προφανές δίλημμα, αν θέλει να είναι δίπλα της ή απέναντί της, είτε να αδρανήσει και να χάσει την δυνατότητα να αξιοποιήσει την πολιτική συγκυρία για ισχυρή παρουσία στην περιοχή της Μεσογείου. Μια περιοχή ζωτικής γεωστρατηγικής σημασίας όχι μόνο για την οικονομία αλλά και για την ασφάλεια, την ενέργεια, την μετανάστευση, το διακομετακομιστικό εμπόριο και τον Τουρισμό.
Η Ευρώπη δεν πρέπει να αρκεστεί στον θεσμικό ρόλο της κοινής αγοράς και της χαλαρής πολιτικής συμμαχίας αλλά πρέπει να αποκτήσει και ισχυρό αμυντικό χαρακτήρα. Είναι πλέον καιρός να αφήσουμε κατά μέρος την τακτική των υποχωρήσεων και του κατευνασμού απέναντι στην Τουρκία καθώς και την πολιτική του ΄΄καλού παιδιού΄΄ απέναντι στην Ε.Ε και την διεθνή κοινότητα. Καιρός να υψώσουμε το ανάστημά μας υπερασπιζόμενοι όσα το διεθνές δίκαιο μας παρεχώρησε. Αξίζουμε μια Ευρώπη αλληλέγγυα και ισχυρή.
Ας αναλογιστούμε στα σαράντα επτά (47) χρόνια που πέρασαν από την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, τί κερδίσαμε και τι χάσαμε με την κατευναστική πολιτική και τα φοβικά σύνδρομα που μας διακατέχουν. Σε περίπτωση δε, που θα δεχθούμε να συμμετάσχουμε στην σχεδιαζόμενη από την Ε.Ε πολυμερή διάσκεψη για θέματα ανατολικής Μεσογείου, ακόμα και εάν η διάσκεψη καταλήξει σε αποτυχία, η γειτονική και ΄΄φίλη΄΄ χώρα, θα έχει πετύχει μια στρατηγική νίκη εις βάρος της Ελλάδος και της Κύπρου, αφού θα έχει βάλει στο Τραπέζι μιας διεθνούς υπο την αιγίδα της Ε.Ε διάσκεψης, τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, κάτι που απέτυχε να πράξει μέχρι σήμερα. Με λίγα λόγια θα διεθνοποιήσει ζητήματα όπως η Γαλάζια Πατρίδα, οι παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου και την υφαλοκρηπίδα της Ελλάδος και άλλες ενδεχόμενα διεκδικήσεις στο Αιγαίο και την Θράκη.