Η «Αραβική Άνοιξη» (ή κατά την άποψη του γράφοντα «ο Ισλαμικός Χειμώνας»!) είναι ένας όρος, που αποδόθηκε από τη Δύση, για να προσδιορίσει την έξαρση των διαδηλώσεων στις αραβικές χώρες τη περίοδο 2010 - 2011. Η αρχή έγινε στην Τυνησία μετά από μία συμβολική, αλλά και συγκλονιστική πράξη απελπισίας, όπου στις 17 Δεκεμβρίου του 2010 ένας πλανόδιος πωλητής φρούτων, ο Μωχάμεντ Μπουαζίζι, αυτοπυρπολήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την κρατική αυθαιρεσία. Ακολούθησαν μαζικές διαδηλώσεις, που μετά από λίγες εβδομάδες ανάγκασαν τον αυταρχικό πρόεδρο της Τυνησίας Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Αλί να εγκαταλείψει τη χώρα και να διαφύγει στη Σαουδική Αραβία, όπου πέθανε το 2019. Επόμενη εστία αναβρασμού ήταν η Αίγυπτος. Για εβδομάδες ολόκληρες η πλατεία Αλ Ταχρίρ, στο κέντρο του Καϊρου, κατακλυζόταν από αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, οι οποίες τελικά οδήγησαν στην πτώση του αυταρχικού προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ (ο άχρωμος Φαραώ, όπως τον αποκαλούσαν) στις 11 Φεβρουαρίου του 2011. Σύντομα ο Μουμπάρακ βρέθηκε στο νοσοκομείο και αργότερα στο εδώλιο, κατηγορούμενος για τη βίαιη καταστολή των κινητοποιήσεων στην πλατεία Αλ Ταχρίρ, όπου τον Φεβρουάριο του 2017 το Ανώτατο Δικαστήριο της Αιγύπτου τον κήρυξε αθώο της κατηγορίας, ότι ήταν συνυπεύθυνος για τον θάνατο 800 αντικυβερνητικών διαδηλωτών στην πλατεία Ταχρίρ. Τις πρώτες ελεύθερες εκλογές στην Αίγυπτο, το 2012, κέρδισε ο ισλαμιστής (στέλεχος των Αδελφών Μουσουλμάνων) Μωχάμεντ Μόρσι, ο οποίος στη συνέχεια ανετράπη με στρατιωτικό πραξικόπημα (3 Ιουλίου 2013), από τον Στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι δια του Μόρσι, επιδίωξαν την επανίδρυση του Χαλιφάτου. Από το 2014, τις τύχες της Αιγύπτου ορίζει ο στρατηγός Σίσι, ο οποίος στις προεδρικές εκλογές της 28 Μαρτίου 2018 έλαβε ποσοστό 97%. Τον πρόεδρο Σίσι τον συγκρίνουν πολύ συχνά με τον χαρισματικό Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ αλλά οι επικριτές του τον θεωρούν πιο αυταρχικό ακόμη και από τον Μουμπάρακ. Τραγική ήταν και η εξέλιξη στη Συρία. Τον Μάρτιο του 2011 άρχισαν οι πρώτες διαδηλώσεις εναντίον του Μπασάρ Αλ Άσαντ, ο οποίος απάντησε με αιματηρή καταστολή. Η αντιπαράθεση πήρε διαστάσεις εμφυλίου πολέμου, αλλά μέσα σε λίγα χρόνια ο τακτικός στρατός, με τη βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν, κατάφερε να ανακτήσει τον έλεγχο στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας. Ωστόσο η Συρία παραμένει διαιρεμένη, με Τούρκους, Ιρανούς, Ρώσους και Αμερικανούς στρατιώτες να συνεχίζουν τις επιχειρήσεις στην επικράτειά της. Πολιτική λύση δεν διαφαίνεται. Επιπλέον δε στη Συρία υπάρχει μια διαμάχη Σουνιτών και Σιϊτών, η οποία είναι άγνωστο που θα καταλήξει. Κοσμογονικές εξελίξεις και στη Λιβύη τον Μάρτιο του 2011 μετά την αιματηρή καταστολή διαδηλώσεων από το καθεστώς του Μουαμάρ Καντάφι. Στρατιωτική συμμαχία που συγκρότησαν από κοινού ΗΠΑ, Γαλλία και Μεγάλη Βρετανία εξαπέλυσε επίθεση με την έγκριση του ΟΗΕ. Τον Οκτώβριο του 2011, ο Μουαμάρ Καντάφι, μετά από 40 χρόνια στην εξουσία, αποχωρεί, συλλαμβάνεται και τελικά εκτελείται στη γενέτειρά του, τη Σύρτη. Αρχίζουν οι συγκρούσεις ανάμεσα σε δύο αντιμαχόμενα κυβερνητικά σχήματα, του Χαλίφ Μπελκασίμ Χαφτάρ από τη μια πλευρά και του Φάγιεζ αλ Σάρατζ από την άλλη, με τη διεθνή κοινότητα να αναγνωρίζει τελικά την κυβέρνηση εθνικής συμφωνίας υπό τον πρωθυπουργό Φαγέζ Αλ Σαράζ. Χάος επικρατεί και στην Υεμένη. Το 2012, μετά από μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, παραιτήθηκε ο πανταχόθεν βαλλόμενος ηγέτης της χώρας Αλ Αμπντουλάχ Σαλέχ, αλλά η Υεμένη κύλησε και πάλι στην άβυσσο του εμφυλίου πολέμου. Το 2014 οι σιίτες αντάρτες Χούθι κατέλαβαν μέρος της χώρας, εκδιώκοντας από την πρωτεύουσα Σαναά τη νέα κυβέρνηση του Αμπέντ Ράμπο Μανχούρ Χαντί, την οποία όμως από το 2015 στηρίζει η γειτονική Σαουδική Αραβία. Οι Σαουδάραβες θεωρούν σύμμαχο του Ιράν τους Χούθι, τους οποίους πρόσφατα οι ΗΠΑ ανακήρυξαν «τρομοκρατική οργάνωση». Η τελευταία αναλαμπή της Αραβικής Άνοιξης ήταν στο Μπαχρέιν, όπου η πλειονότητα του πληθυσμού- Σιίτες μουσουλμάνοι- διαδήλωνε την αντίθεσή τους προς το Παλάτι, στο οποίο κυριαρχούν οι Σουνίτες.
Αυτά ήταν σε γενικές γραμμές τα γεγονότα που συγκλόνισαν τον κόσμο την περίοδο 2010 – 2012. Όμως, τι έχει αλλάξει πραγματικά μέχρι σήμερα; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το φαινόμενο της «Αραβικής Άνοιξης», κάθε άλλο παρά τυχαίο ήταν. Ήταν ένα φαινόμενο, το οποίο αναμενόταν και ήλθε τη στιγμή που έπρεπε να εκδηλωθεί. Όλοι οι αραβικοί λαοί, ή σχεδόν όλοι, τελούσαν πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπό αποικιοκρατικό καθεστώς. Ο τερματισμός του πολέμου αυτού με την ήττα των δυνάμεων του Άξονα, είχε ένα αποτέλεσμα δύο κατηγοριών: Πρώτον, άρχισε το «ξήλωμα» της αποικιοκρατίας. Η άλλοτε κραταιά Μεγάλη Βρετανία πχ έχασε τις αποικίες της στην Ινδία, στην Αίγυπτο και αλλού και περιορίσθηκε σε ένα απλό «νησί» το Ηνωμένο Βασίλειο και επίκειται περαιτέρω σμίκρυνση της με την επαπειλούμενη ανεξαρτησία της Σκωτίας. Δεύτερο, ενισχύθηκε η πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση και πολλαπλασιάσθηκαν κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη τα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού και έπρεπε να περάσει μισός σχεδόν αιώνας για να καταρρεύσει αυτός και να αποκτήσουν την ελευθερία τους οι αντίστοιχοι λαοί. Τελικό συμπέρασμα: Ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε στην απελευθέρωση πολλών λαών. Αυτή δε η εξέλιξη δεν ήταν δυνατόν να μην επηρεάσει τις αραβικές χώρες οι οποίες εξακολουθούσαν να τελούν υπό αυταρχικά, ημιαυταρχικά και μερικές φορές υπό «οικογενεικά» καθεστώτα. Έτσι ακριβώς ξεκίνησε τυπικά και η «Αραβική Άνοιξη».
Βασική αιτία της εξέγερσης των αραβικών λαών ήταν η επιθυμία τους να αποκτήσουν ελευθερία και δικαιώματα. Κατά πόσο πέτυχαν αυτοί οι στόχοι, είναι ένα έρωτημα, η απάντηση στο οποίο δεν είναι θετική σε όλες τις περιπτώσεις, διότι υπάρχουν και περιπτώσεις, όπου οι διάδοχες καταστάσεις δεν εξασφάλισαν ελευθερία και δικαιώματα στους εξεγερθέντες λαούς, όπως αναμένονταν, αλλά δημιουργήθηκαν νέα αυταρχικά ή ημιαυταρχικά ή αβέβαια γενικά καθεστώτα. Οι συνθήκες, πάντως, οι οποίες επικρατούσαν μέχρι την «έκρηξη» της Αραβικής Άνοιξης, στα διάφορα αραβικά κράτη δεν ήταν όμοιες μεταξύ τους, για αυτό και αποτέλεσαν διαφορετικούς, σε πολλές περιπτώσεις, λόγους ανατροπής των αντίστοιχων καθεστώτων που, μέχρι τότε επικρατούσαν.
Ανεξάρτητα πάντως από το σκοπό στον οποίο απέβλεπε ή αποβλέπει αυτή η εξέγερση των αραβικών λαών τίθονται, εν πάση περιπτώσει, ορισμένα ερωτήματα όπως, ποιούς σκοπούς υπηρετούν τα νέα καθεστώτα, τα οποία θα προκύψουν ή προέκυψαν ήδη, από τις εξεγέρσεις αυτές και συνεπώς ποιά συμπεριφορά θα πρέπει να τηρήσουν όχι μόνο απέναντι στους ομοεθνείς τους, αλλά και απέναντι στους δυτικούς, οι οποίοι κατοικούν στα αντίστοιχα εδάφη μεταξύ των οποίων είναι βεβαίως και αρκετοί έλληνες. Εκτιμώ ότι, τα νέα αυτά καθεστώτα θα πρέπει να λειτουργήσουν έστω και εάν δεν ήταν αυτός ο σκοπός της εξέγερσης σε κάθε περίπτωση, ως δημοκρατικά καθεστώτα, διότι είτε το θέλουμε είτε όχι, η Δημοκρατία είναι το μόνο πολίτευμα, το οποίο είναι συμβατό με την ανθρώπινη φύση και προσεγγίζει η στιγμή κατά την οποία τούτο θα επικρατήσει σε όλη τη γή. Δοθέντος δε ότι στις αραβικές χώρες, ο πληθυσμός στην πλειοψηφία του, πρεσβεύει το Ισλάμ, το οποίο δεν συνυπάρχει εύκολα με τις άλλες θρησκείες, θα πρέπει τα νέα καθεστώτα να σεβαστούν κυρίως την ελευθερία της θρησκευτικής συνήδεισης, κατοχυρώνοντας με τα συντάγματά τους το ατομικό δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας, ιδίως στο μέτρο που, το δκαίωμα αυτό εκδηλώνεται με το ειδικότερο δικαίωμα ιδρύσεως χώρων λατρείας.
Το βασικό όμως ερώτημα το οποίο τίθεται, όσον αφορά το μέλλον των αραβικών λαών, οι οποίοι έζησαν την αραβική άνοιξη είναι το εξής. Αυτή η «Άνοιξη» που οδηγεί τελικά; Θα δημιουργηθεί άραγε μια κατηγορία κρατών, τα οποία θα συνυπάρξουν ειρηνικά με τα εγγύς ευρισκόμενα ευρωπαϊκά και ασιατικά κράτη ή θα δημιουργηθεί μια περιοχή ιδιόμορφη, η οποία θα αποτελέσει την «Μεγάλη Μέση Ανατολή» που θα αρχίζει από τη Δυτική Σαχάρα και θα καταλήγει στο Αφγανιστάν, για την δημιουργία της οποίας είχε εκδηλώσει πρωτοβουλία[1] ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπους ο νεώτερος το 2004 διαπράττοντας ένα άλλο λάθος; Η πρωτοβουλία του Μπους δεν προχώρησε διότι προσέκρουσε στην αντίδραση των οκτώ ισχυρότερων βιομηχανικών χωρών (G8) καθώς και στη αντίδραση του τότε προέδρου της Αιγύπτου και ισχυρού άνδρα της περιοχής Χόσνι Μουμπάραγκ. Και πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η ειρηνική συνύπαρξη των αραβικών κρατών δεν είναι δυνατόν να ολοκληρωθεί και σταθεροποιηθεί εάν δεν επιλυθεί προηγουμένως και μάλιστα κατά τρόπο δίκαιο η διένεξη του Ισραήλ και των παλαιστινίων, που σήμερα οι σχέσεις τους δοκιμάζονται από ποτέ με το βομβαρδισμό του Τελ Αβίβ από δυνάμεις της Χαμάς.
[1] […]οι Αμερικανοί εννοούν να τεθούν επικεφαλής μιας μεγάλης, δυτικής πρωτοβουλίας για «την προώθηση της ελευθερίας, της γνώσης και της απελευθέρωσης των γυναικών» στις αραβικές χώρες. Προβλέπεται η γενναία οικονομική ενίσχυση εκείνων των κυβερνήσεων, των διανοουμένων, αλλά και των μη κυβερνητικών οργανώσεων, που θα ενστερνισθούν τις αμερικανικές προτεραιότητες για πραγματοποίηση ελεύθερων εκλογών, απελευθέρωση της οικονομίας από το κράτος, στήριξη στον ιδιωτικό τομέα και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Ως βασικός στόχος ορίζεται η καταπολέμηση των αιτίων που θρέφουν «τον εξτρεμισμό, την τρομοκρατία, την εγκληματικότητα και την παράνομη μετανάστευση». […] (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 7 Μαρτίου 2004. https://www.kathimerini.gr/world/177924/o-kata-mpoys-polemos-ton-politismon/ ανακτήθηκε στις 17 Μαϊου 2021.