Ετήσιο Μνημόσυνο Νικολάου Πλαστήρα.

(Του Βασίλη Σταθόπουλου, Αντγου ε.α. Μέλους ΔΣ της ΕΑΑΣ)

Την Κυριακή, 9 Δεκεμβρίου 2018 και ώρα 12 μ.μ. τελέσθηκε από το Σύλλογο των Απανταχού Καρδιτσιωτών, στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών, η καθιερωμένη ετήσια επιμνημόσυνη δέηση στους τάφους των επιφανών συμπατριωτών Καρδιτσιωτών, του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Σεραφείμ Τίκα και του Πρωθυπουργού και Στρατηγού, Νικολάου Πλαστήρα.

Χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος & Φαναριοφερσάλων, κ.κ. Τιμόθεος.

Τις δέουσες τιμές απέδωσε η Μουσική της Ελληνικής Αστυνομίας.

Για τη ζωή και το έργο του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ μίλησε o σχολάρχης των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων «Γείτονα» και εκπρόσωπος του Πανελληνίου Συνδέσμου Αποφοίτων Ιεροδιδασκαλείου Βελλάς, κ. Ελευθέριος Γείτονας και για τη ζωή και το έργο του Πρωθυπουργού-Στρατηγού, Νικολάου Πλαστήρα ο Αντιστράτηγος ε.α., κ. Βασίλειος Σταθόπουλος.

Παρέστησαν πολιτικές και στρατιωτικές Αρχές, Καρδιτσιώτικα, Θεσσαλικά, Μικρασιατικά και Χιακά σωματεία, καθώς επίσης και η 

Στεφάνους στον τάφο του Στρατηγού Νικολάου Πλαστήρα, κατέθεσαν, μεταξύ των άλλων, εκπρόσωπος του κ. Αρχηγού ΓΕΣ και εκ μέρους της ΕΑΑΣ, το μέλος του ΔΣ της, Αντγος ε.α. Σταθόπουλος Βασίλειος.

Παρατίθεται ο λόγος που εκφώνησε το Μέλος του ΔΣ της ΕΑΑΣ, υπό ασφυκτική πίεση χρόνου, για τη ζωή του Νικολάου Πλαστήρα.

Πριν εκατό ακριβώς χρόνια, ο Αντισυνταγματάρχης Νικόλαος Πλαστήρας είναι Διοικητής του 6ου Συντάγματος Αρχιπελάγους. Το βαθμό του πήρε «διὰ πράξεις διακεκριμένας ἐπὶ τοῦ πεδίου τῆς μάχης». Πριν επτά περίπου μήνες αυτός επί κεφαλής του ΙΙΙου Τάγματος Χίου και ο Γεώργιος Κονδύλης, επί κεφαλής του Συντάγματος Σερρών εκπόρθησαν το οχυρό Σκρα ντι Λέγκεν, το οποίο οι σύμμαχοι το είχαν χαρακτηρίσει ως απόρθητο, προκαλώντας θαυμασμό και αίσθημα εμπιστοσύνης των προς τον Ελληνικό Στρατό. 

Πίσω του ήδη υπάρχει μια μεστή και ενδιαφέρουσα ιστορία. 

Συμμετοχή στο Mακεδονικό Αγώνα, τους βαλκανικούς πολέμους, με ενεργό μέρος στις μάχες της Ελασσόνας, Σαρανταπόρου, του Λαχανά και της καταδιώξεως των Βουλγάρων μέχρι το Σιμιτλή, με τον ήρωά μας, επί κεφαλής της Διμοιρίας του να διανοίγη  τη Στενωπό της Κρέσνας. 

Με τη λήξη τους, του ανατίθεται μια πιο σπουδαία αποστολή. Αποστέλλεται στη Χίο όπου συγκροτεί το ΙΙΙ Τάγμα του 6ου Συντάγματος της Μεραρχίας Αρχιπελάγους. Πράγματι στρατολογεί, οργανώνει και εκπαιδεύει το Τάγμα, το οποίο το 1917 αποστέλλεται στο Μακεδονικό Μέτωπο στον Τομέα του Σκρα.

Ο ήρωάς μας κατεβαίνει στο Γενικό Επιτελείο. Θέλει να ζητήσει μια χάρη. Όχι μία καλή θέση σε επιτελικό ή κάποιο πολιτικό γραφείο. Ζητεί να τοποθετηθεί Διοικητής του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων, διότι έχει πληροφορηθεί ότι έχει επιλεγεί να συμμετάσχει στην εκστρατεία της Ουκρανίας. Το αίτημά του ικανοποιείται. 

Δημιουργείται έτσι ένα ιστορικό δίδυμο, που για πάνω από τέσσερα χρόνια θα έγραφε ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής στρατιωτικής και όχι μόνο ιστορίας. Συγκεντρώνει το Σύνταγμα και εκφωνεί έναν πύρινο λόγο. Μουρμούρες ακούγονται από κάτω. Όπως έμαθε αργότερα, έλεγαν «… μας ήλθε εδώ αυτός ο Αμυνίτης, ο μαύρος, που θέλει να μας πάει στου διαβόλου την μάναν, τη Ρουσία. Δεν ξέρει, όμως, ότι όταν ανοίξει το τουφέκι η πρώτη θα είναι δική του…». Τα αγνοεί όλ’ αυτά και με επιμέλεια ασχολείται με την προετοιμασία του Συντάγματος για την εκστρατεία, τόσο από πλευράς ηθικού, αλλά και της πλήρους συμπληρώσεως σε υλικά και εφόδια.

Μεταβαίνει ατμοπλοϊκώς στην Οδησσό. Ενδιάμεση στάση στην κατεχόμενη από τους Συμμάχους Κωνσταντινούπολη. 

όλο το Σύνταγμα στο κατάστρωμα. Δυόμισι χιλιάδες καρδιές χτυπούν με λαχτάρα … «Να η Αγια Σοφιά», Και όταν το καράβι έφθασε αντίκρυ της, είπα στους σαλπιγκτές να σημάνουν το εμβατήριο της σημαίας. Δεν έμεινε μάτι αδάκρυτο. Από τα σαλπίσματα, όλη η χριστιανική Πόλη… στα μπαλκόνια και στα παράθυρα έβλεπε κανείς να κινούνται αναρίθμητες ελληνικές σημαίες και σιντόνια άσπρα. Όλοι κλαίνε, κανένας θόρυβος δεν ακούγεται, κανείς δεν ανασαίνει. …λες και όλοι σαν να θέλουν να γονατίσουν … και να ευχαριστήσουν τη Θεία Πρόνοια που έκανε το θαύμα της και μετά από πέντε αιώνες επαλήθευσε το «πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δική μας θάναι». Σε λίγο αγκυροβολούμε δίπλα στον «Αβέρωφ», που μοιάζει με μυθικό δράκοντα, που αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη φυλή. Βγήκαμε έξω… κατευθυνόμασταν προς την Αγια Σοφιά, … μπροστά στην είσοδο του ναού ήταν ξαπλωμένοι μερικοί Τούρκοι Στρατιώτες… με ένα πήδημα πέρασα από πάνω τους… Μπήκαμε μέσα… στάθηκα με κατάνυξη ακίνητος … και από τη φαντασία μου διάβηκε μία ολόκληρη χιλιετία του Βυζαντίου, με τους Πατριάρχες και τους Αυτοκράτορες … όπου άλλοτε αντηχούσαν οι πύρινοι λόγοι των Χρυσοστόμων και των Γρηγορίων. Είδα το ωραιότερο παιδικό μου όνειρο να γίνεται πραγματικότητα. Πριν εξήμισι χρόνια ξεκίνησα ανθυπολοχαγός από τη Μελούνα, με την ελπίδα να δω τη … Θεσσαλονίκη και τώρα μπήκα στην Αγια Σοφιά και μάλιστα πηδώντας πάνω από Τούρκους Στρατιώτες… στα χείλη μου ήλθε ασυναίσθητα  το ρητό «Νυν απολύεις τον δούλον Σου, Δέσποτα». 

Σκληροί αγώνες, δόθηκαν, στη Μπερεζόβκα, την Κρεμυδόβκα, τη Σέρμπκα, την Ανδρέγιεφκα, Κουμπάνκα, Μπολ και Μαλ Μπουγιαλίκ και την Παυλίνκα. που γινόταν ακόμη σκληρότεροι από τις λάσπες που προκαλούσε το λιώσιμο του χιονιού, την κακή διοίκηση που ασκούσαν οι σύμμαχοι προϊστάμενοι, αλλά και η αριθμητική υπεροχή των Μπολσεβίκων Ο Αγώνας χάθηκε και άρχισε η περιπλάνηση στη Βεσσαραβία, διότι δεν υπήρχε μέσο μεταφοράς για τον επαναπατρισμό των Ελληνικών τμημάτων. 

Τελικά στις 19 Ιουνίου 1919 το 5/42 αποβιβάζεται στο Μπουρνόβα και εγκαθίσταται στη Μαγνησία. Αποκρούει επιθέσεις ατάκτων στο Παπαζλί, και εκδιώκει στο Κάργκιν, στο Μπέλεν Νταγ, στο Μποζαβλί και θα διέλυε όλα τα τμήματα των ατάκτων αν δεν υπήρχε η διαχωριστική γραμμή που δεν επετρέπετο από τους συμμάχους να υπερβούν.

Την 14η Φεβρουαρίου 1920, ο Νικόλαος Πλαστήρας προήχθη επί διακεκριμένης πράξεως επί του πεδίου της μάχης σε Συνταγματάρχη. (Προαγωγή επ’ ανδραγαθία για τις επιχειρήσεις της Ουκρανίας). 

Καταλαμβάνει το Αξάρι και το Γκέντιζ. 

Οι εκλογές και το δημοψήφισμα του Νοεμβρίου φέρνουν στην εξουσία τους αντιβενιζελικούς και το Βασιλιά Κωνσταντίνο. 

Επαναφέρονται οι βασιλικοί Αξιωματικοί και οι βενιζελικοί παραιτούνται, πλην φυσικά του ήρωά μας, ο οποίος δεν βάζει τα κόμματα πάνω από την Πατρίδα. Κι αυτό όμως δεν είναι αρεστό στο νέο καθεστώς και οργανώνεται γενική επιθεώρηση του Συντάγματος. Όμως ο σώφρων Αρχιστράτηγος βλέποντας την κατάσταση του Συντάγματος, το βαθμολογεί με άριστα και εκφράζει τα συγχαρητήριά του για την πειθαρχία και το ηθικό των ανδρών του.

Στις επιχειρήσεις του 1921, καταλαμβάνει το Αφιόν Καραχισάρ, από μη αναμενόμενη κατεύθυνση, από το χιονισμένο Ακάρ Νταγ. Στο Αλί Βεράν, διαλύει μια τουρκική Μεραρχία, που επιχειρούσε ν’ αποκόψει τις πολύ προωθημένες δυνάμεις του Α΄ΣΣ. Μια επική επιτυχία, μετά από περίτεχνες ενέργειες αλλά και τη φυσική κατάσταση των Ευζώνων. 

Συμμετέχει στις επιχειρήσεις προς Εσκί Σεχίρ και Κιουτάχεια και τέλος στην εποποιία της Αλμυράς ερήμου και φθάνει στην εσχατιά της ελληνικής προχωρήσεως, καταλαμβάνοντας το βράχο του Καλέ Γκρότο. Εκεί επήλθε και η κάμψη της ελληνικής επιθετικότητας. Η μεγάλη επιμήκυνση των γραμμών συγκοινωνιών, και η έλλειψη ηθικού ανάγκασαν την ελληνική Στρατιά να υποχωρήσει και να λάβει αμυντική στάση στο Αφιόν Καραχισάρ. Μάταιες είναι οι εκκλήσεις του Πλαστήρα για άμυνα στη φύσει οχυρά τοποθεσία του Ντουμλού Πινάρ. 

Το 1922 ο ισχυρός πια Κεμάλ κάνει γενική επίθεση. Το 5/42 αρχικά σε εφεδρεία, εμπλέκεται στον αγώνα και ενεργεί αντεπίθεση για 36 συνεχόμενες ώρες. Όμως είναι μάταιο γιατί το μέτωπο σπάζει. Ο Πλαστήρας με το 5/42 μεταβαίνει στο Ντουμλού Πινάρ. Απ’ εκεί στέλνει αγγελιαφόρο στο Στρατηγό Τρικούπη και του υποδεικνύει δρομολόγιο για ν’ αποφύγει την κύκλωση. Ο τελευταίος δεν συμφωνεί και σε δυο μέρες αιχμαλωτίζεται.

Η γενικευμένη υποχώρηση άρχισε. Ο Νικόλαος Πλαστήρας κατά κοινή ομολογία φίλων και αντιπάλων έχει υπό τη διοίκησή του το μόνο αξιόμαχο τμήμα.

Στο Σαλιχλί δίνει την τελευταία του μάχη. Στο σιδηροδρομικό σταθμό όμως επικρατεί μια εικόνα διαλύσεως, χάους και πανικού. Φυγάδες στρατιώτες, άμαχοι συνωστίζονται ποιος θα πρωτοανέβει στο τραίνο. Ο Πλαστήρας παρατάσσει τους άνδρες του και εκκενώνει το τραίνο. Τους φυγάδες τους εντάσσει σε Μονάδες. Επιβιβάζει τους αμάχους και κάθε αμαξοστοιχία που γεμίζει τη διώχνει. Μετά τα στρατιωτικά τμήματα και στο τέλος το Σύνταγμά του και τελευταίος αυτός. 

Μετά την αποβίβαση η πορεία συνεχίζεται ως τον Τσεσμέ, όπου το 5/42 αποβιβάζεται προτελευταίο. Διατάσσει το σαλπιγκτή του να σαλπίσει το σιωπητήριο.

Με την αποχώρηση, εκριζώνεται ο ελληνισμός της Μ. Ασίας, μετά από 3,000 χρόνια παρουσίας, ενταφιάζεται η Μεγάλη Ιδέα και πεθαίνει οριστικά ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς. Η καρδιά του ήρωά μας ραγίζει από αγανάκτηση. Διατάζει τον πλοίαρχο να πλεύση προς την αγαπημένη του Χίο, εκείνος αρχικά επικαλείται διαταγές που έχει, αλλά τελικά αναγκάζεται με την απειλή των όπλων να υπακούσει και εν μέσω κανονιοβολισμών από φιλικά πλοία φτάνει στη Χίο. Μαζί με το Στυλιανό Γονατά και τον Πλοίαρχο Χατζηκυριάκου οργανώνουν την Επανάσταση για την αντιμετώπιση της καταστάσεως και τιμωρία των υπευθύνων.

Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος εκθρονίζεται. Η Επανάσταση έχει ν’ αντιμετωπίσει πάμπολλα προβλήματα, όπως η διαχείριση της καταστάσεως ενός ηττημένου κράτους και η υποδοχή του ενός και πλέον εκατομμυρίου προσφύγων. Τα αντιμετωπίζει όλα με σθένος.

Κανείς δεν τον αποκάλεσε πραξικοπηματία ή δικτάτορα ή σφετεριστή της εξουσίας, αλλά όλοι τον αποκαλούσαν μέχρι το θάνατό του «Αρχηγέ». Δεν κρατάει την εξουσία πάνω από δέκα έξη μήνες. Μετά παραδίδει την εξουσία στην εκλεγμένη Βουλή και παραιτείται. Η τελευταία του απονέμει το βαθμό του Αντιστρατήγου και τον ανακηρύσσει «Τέκνο άξιο της Πατρίδος» και αναχωρεί στο εξωτερικό για να επιμεληθεί της κλονισμένης υγεία του.

Μετά την απελευθέρωση και τον πρώτο γύρο του εμφυλίου, επιστρατεύεται ως Πρωθυπουργός, αλλά σύντομα θα απομακρυνθεί μετά από συκοφαντία ότι, κατά τη διάρκεια του πολέμου, είχε έλθει σε μυστική συνεννόηση με τους Γερμανούς. 

Δύο νέες Πρωθυπουργικές θητείες θα κάνη από τον Απρίλιο του 1950 έως και το Οκτώβριο του 1952, ως αρχηγός του κόμματος ΕΠΕΚ. 

 Η περιουσία του είναι μηδενική. Ως δεύτερος Καποδίστριας, όχι μόνο δεν βάζει χέρι στο δημόσιο χρήμα, αλλ’ αντιθέτως σκορπίζει τις λιγοστές αποδοχές του σε φτωχούς και αναξιοπαθούντες. Δεν δέχεται δώρο από κανένα, γιατί το δώρο, όπως έλεγε, θέλει και αντίδωρο.

Χάνει τις επόμενες εκλογές από τον Αλέξανδρο Παπάγο. 

Στις 26 Ιουλίου 1953 αφήνει την τελευταία του πνοή.

Ὑψηλοῦ ἀναστήματος, ἰσχνός, μελαψός, ἔφερε μύστακα μέλανα, τὸν ὁποῖον, λευκανθέντα κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη τῆς ζωῆς του, διετήρησε μέχρι τοῦ θανάτου του. Μὲ μεγάλους μαύρους ὀφθαλμοὺς καὶ λεπτὰ χαρακτηριστικὰ προσώπου, εἶχεν ἔκφρασιν αὐστηράν, ἀλλὰ συμπαθῆ, σὺν τῇ παρόδῳ δὲ τῆς ἠλικίας, ἡ μορφή του προσέλαβεν ἔκφρασιν ἠρέμου καλωσύνης. Ἁπλοῦς τοὺς τρόπους, ἔζησεν ἀσκητικήν ζωήν, παραμείνας ἄγαμος.

Δὲν διέθετε οὔτε ἔκτακτον στρατιωτικὴν ἰδιοφυΐαν, οὔτε πολιτικήν ὀξύνοιαν, εἰσήλθε δὲ εἰς τὸν δημόσιον βίον τῆς συγχρόνου Ἑλλάδος χωρὶς οἰκογενειακὰς περγαμηνὰς καὶ χωρὶς ἐφόδια ἐξαιρετικῆς μορφώσεως καὶ πείρας. Διεπνέετο δὲ ἀπὸ φλογερὸν πατριωτισμὸν καὶ ὑπῆρξε πάντοτε ἁγνός, γενναῖος, εἰλικρινὴς καὶ ἀνιδιοτελὴς καὶ ἡ ἔμφυτος καλωσύνη μὲ τὴν ἁπλότητα τῆς ψυχῆς του καὶ τὴν ἀφέλειαν τῶν τρόπων του, ἐνέπνεε τὴν ἐμπιστοσύνην εἰς πάντας. Ἀναμιχθείς εἰς τὰ δημόσια πράγματα κατ’ ἐποχὴν ἐξαιρετικῶς ταραχώδη, καθ’ ἣν ἡ κομματικὴ ἐμπάθεια ἐλαχίστας ὑπολήψεις ἀφῆκεν ἀσπιλώτους, παρέμεινε λευκός, παρ’ οὐδενὸς ἀμφισβητουμένης τῆς προσωπικῆς του ἀνδρείας καὶ ἐντιμότητος. Παρὰ δὲ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡγήθη Ἐπαναστάσεως, ἡ ὁποία πολλοὺς ἔβλαψε καὶ προσωπικῶς μετ’ ἀνδρισμοῦ ἀνεδέχθη τὴν εὐθύνην τῆς θανατικῆς ἐκτελέσεως τῶν Ἕξ, κατέληξεν ἐν τέλει νὰ ἀμβλύνῃ τὴν μνησικακίαν καὶ νὰ κινήσῃ γενικῶς τὴν συμπάθειαν, ἀποθανὼν δὲ να θρηνηθῇ εἰλικρινῶς παρ’ ὅλων τῶν Ἑλλήνων.

Ἐγκυκλοπαιδικὸν Λεξικὸν «Ἡλίου»,

Αναπαύσου εν ειρήνη, ατρόμητε πολεμιστή, εκφραστή της Μεγάλης Ιδέας, συνώνυμο της εγκρατείας και της τιμιότητος, 

Αιωνία σου η μνήμη.